تاریخی
جواد نظری مقدم
چکیده
تغییر لباس و برداشتن حجاب از سر زنان ایرانی یکی از مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین اقدامات فرهنگی و اجتماعی در دورۀ پهلوی اول به‌شمار می‌رود که با هدف نوسازی جامعۀ ایرانی و تحقق الگوی توسعۀ غربی انجام گرفت. عدم تناسب قانون کشف حجاب با اقتضائات و ارزش‌های ملی و دینی جامعۀ ایرانی و تحمیل آن از سوی دولت به مردم، مخالفت‌های گسترده‌ای ...
بیشتر
تغییر لباس و برداشتن حجاب از سر زنان ایرانی یکی از مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین اقدامات فرهنگی و اجتماعی در دورۀ پهلوی اول به‌شمار می‌رود که با هدف نوسازی جامعۀ ایرانی و تحقق الگوی توسعۀ غربی انجام گرفت. عدم تناسب قانون کشف حجاب با اقتضائات و ارزش‌های ملی و دینی جامعۀ ایرانی و تحمیل آن از سوی دولت به مردم، مخالفت‌های گسترده‌ای از گروه‌های مختلف اجتماعی را به دنبال داشت. مطالعۀ این بخش از تاریخ معاصر ایران تصویر روشنی از سیاست‌های فرهنگی دورۀ پهلوی و چگونگی مواجهۀ جامعۀ ایرانی با آن را ارائه می‌کند. در این پژوهش، با اتخاذ رویکرد توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد کشف حجاب در دورۀ پهلوی، چگونگی مواجهۀ مردم گیلان با قانون کشف حجاب بررسی می‌شود. یافته‌های این پژوهش ضمن رد نتایج پژوهش‌های قبلی مبنی بر عدم مقاومت چشمگیر مردم گیلان در برابر قانون کشف حجاب نشان می‌دهد زمینه و بستر لازم برای پذیرش کشف حجاب در گیلان همچون دیگر مناطق ایران فراهم نبوده و مردم گیلان در برابر این اقدام ناهمساز با فرهنگ و هویت جامعۀ ایرانی از خود مقاومت نشان داده‌اند. اگرچه این دست اقدامات و اصلاحات اجتماعی پهلوی مورد پذیرش بخشی از طبقات اجتماعی به ویژه روشنفکران و طبقات اشراف قرار گرفت؛ اما به دلیل شرایط فرهنگی و ساختارهای اجتماعی حاکم بر جامعه ایرانی، با مقاومت بخش قابل توجهی از مردم و علما روبرو شد و عملاً به شکست انجامید.
فرهنگی
یحیی بوذری؛ مهدی یزدانی
چکیده
قاسم امین مصری از روشنفکرانی بود که با دو اثر تألیفی خود، منشأ تغییرات اجتماعی بسیاری در مصر و دیگر کشورهای اسلامی شد. هدف این پژوهش، کشف دیدگاه امین درمورد حجاب و حضور زن در جامعه و مقایسۀ این موارد با اندیشۀ مرتضی مطهری است. نظرات او در تقابل کامل با اندیشۀ مطهری در مسئلۀ حجاب و حضور زن در اجتماع است. حجاب زنان شرقی را عامل پسرفت شرقیان ...
بیشتر
قاسم امین مصری از روشنفکرانی بود که با دو اثر تألیفی خود، منشأ تغییرات اجتماعی بسیاری در مصر و دیگر کشورهای اسلامی شد. هدف این پژوهش، کشف دیدگاه امین درمورد حجاب و حضور زن در جامعه و مقایسۀ این موارد با اندیشۀ مرتضی مطهری است. نظرات او در تقابل کامل با اندیشۀ مطهری در مسئلۀ حجاب و حضور زن در اجتماع است. حجاب زنان شرقی را عامل پسرفت شرقیان می‌داند و معتقد است بی‌حجابی زنان غربی، عامل پیشرفت غربیان است. همچنین حجاب را عامل تحریک شهوت می‌داند. برای زنان چهار دورۀ تاریخی قائل است تا به رهایی کامل برسند. قاسم امین حجاب را زندان زن می‌داند. از دیدگاه او، حجاب مخصوص زنان پیامبر است. تمامی دیدگاه‌های مذکور توسط آثار مرتضی مطهری مقابله و پاسخ داده شده است. تأثیرپذیری امین از مدرنیتۀ غربی و جایگاهی که غربیان برای زن متصور بودند انکارناپذیر است. وی از دریچۀ توسعۀ جنسیتی با تأکید بر آموزش زنان استدلال‌هایش را مطرح می‌کند و تنها راه نجات و رهایی را درآمیختن با تمدن غرب و رفع کامل حجاب می‌داند. در پژوهش پیش‌رو از روش مطالعۀ تطبیقی انتقادی استفاده شده است که به‌صورت کلی، این روش در چند محور انجام می‌پذیرد و درصدد پاسخ به پرسش‌های خرد و کلان و کشف میزان تطبیق‌پذیری است، همچنین این پژوهش به دنبال پاسخگویی به میزان انطباق دیدگاه امین و مطهری در مسئلۀ حجاب و حضور زن در اجتماع، و کشف میزان تطبیق‌پذیری دیدگاه‌های امین بر مطهری در مسائل مورد نظر است.
فرهنگی
محمد مهدوی؛ الهه سیدشرافت
چکیده
مسئلة حجاب و پوشش در ورزش بهمنزلة پدیده‌ای بحثبرانگیز و جنجالی در دنیای امروزی (به‌خصوص در میدان‌های المپیک و جهانی) مطرح است. مقالة حاضر به بررسی نوع نگرش بانوان ورزشکار به حجاب و عفاف در ورزش بانوان و همچنین به فرصت یا محدودیت حجاب و عفاف در امر ورزش می‌پردازد. این تحقیق به شیوة پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسش‌نامه انجام ...
بیشتر
مسئلة حجاب و پوشش در ورزش بهمنزلة پدیده‌ای بحثبرانگیز و جنجالی در دنیای امروزی (به‌خصوص در میدان‌های المپیک و جهانی) مطرح است. مقالة حاضر به بررسی نوع نگرش بانوان ورزشکار به حجاب و عفاف در ورزش بانوان و همچنین به فرصت یا محدودیت حجاب و عفاف در امر ورزش می‌پردازد. این تحقیق به شیوة پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسش‌نامه انجام گرفته است. سیصد نفر از بانوان ورزشکار استان آذربایجان شرقی به روش نمونه‌گیری تصادفی تمام‌شمار به‌عنوان نمونة تحقیق انتخاب و برای سنجش نظر آنان دربارة حجاب و عفاف و موضوعات مرتبط با آن از پرسش‌نامة محقق‌ساخته استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیهها و تحلیل مسیر با نرمافزار AMOS23 نشان داده شد. یافته‌ها نشان داد که ارتباط مثبت و معناداری بین نوع نگرشها به فرهنگ حجاب و عفاف در ورزش بانوان با فرصتها و محدودیتهای حجاب و عفاف در ورزش وجود دارد. نتیجة حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد که بیشتر افراد شرکتکننده در ورزش نه‌تنها حجاب را مانع از ورزش نمیدانند، بلکه آن را فرصتی برای شکوفایی خود می‌دانند. همچنین فرهنگ‌سازی و آموزش مردم از پیشنهادهای مهم آنان به دست‌اندرکاران اقتصادی و فرهنگی، اعم از حوزه‌ها، دانشگاه‌ها و...، برای رسیدن به هدف مورد نظر است.
جامعه شناسی
محمدجواد جاوید؛ عصمت شاهمرادی
چکیده
حجاب و عفاف به یکی از دغدغه‌های مهم مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران در دهه‌های اخیر تبدیل شده است. لزوم حجاب اجباری اسلامی و همسو قلمداد کردن آن با عفاف و اخلاقی انسانی زمینة اصلی بقای این قانون از بدو تولد انقلاب اسلامی تاکنون بوده است. در دوره‌هایی خاص، انتقاد و اعتراض به حجاب اوج و افول داشته است، اما این اعتراض‌ها هیچ‌گاه ...
بیشتر
حجاب و عفاف به یکی از دغدغه‌های مهم مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران در دهه‌های اخیر تبدیل شده است. لزوم حجاب اجباری اسلامی و همسو قلمداد کردن آن با عفاف و اخلاقی انسانی زمینة اصلی بقای این قانون از بدو تولد انقلاب اسلامی تاکنون بوده است. در دوره‌هایی خاص، انتقاد و اعتراض به حجاب اوج و افول داشته است، اما این اعتراض‌ها هیچ‌گاه فروکش نکرده است. فرضیة رقیب مهم در این زمینه در قالب لزوم رعایت «حقوق اساسی شهروندان ایرانی» مطرح می‌شود که مستند انتقادات حقوق بشری هم شده است. در مقابل، استناد به «حقوق اکثریت شهروندان مسلمان» جامعة ایرانی سبب شده دولت جمهوری اسلامی ایران همچنان در برابر موج انتقادات روزافزون و نیز فرایند عرف‌شدن «مسئلة بدحجابی»، به دفاع از الزام قانونی (و نه لزوماً شرعی) بپردازد. خواه و ناخواه، به دلیل موفقیت نسبی این استدلال، با قبول این فرضیه، برای دولت اسلامی ضمن دفاع از جایگاه قانونی حجاب، لزوم نوعی بازخوانی نظری و عملی در اجرای این قانون ضروری به نظر می‌رسد. مقالة حاضر در قالب گزارشی علمی با رویکردی عمل‌گرا سعی کرده واقعیت حجاب و ادلة حاکم بر بیان حقوقی و اجتماعی و نیز سیاسی در این خصوص را دقیق‌تر بررسی کند تا آیندة سیاست‌گذاری دربارة حجاب در جمهوری اسلامی ایران واقع‌بینانه‌تر ترسیم شود.
فرزانه روحانی مشهدی
چکیده
از نظر قرآن، زن و مرد از نظر هویت انسانی و بهره‌های روحی و ایمانی برابرند؛ با وجود این، خداوند در قرآن، به جز یک استثنا، زنان را مورد خطاب قرار نداده است؛ به‌ویژه در آیات احکام اجتماعی و خانوادگی، جایی که مخاطب مستقیم آیات مردان‌اند، همواره از زنان با صیغة غایب یاد کرده است. در مقالة حاضر، این مسئله از منظر‌های وظایف الهی‌ـ اجتماعی ...
بیشتر
از نظر قرآن، زن و مرد از نظر هویت انسانی و بهره‌های روحی و ایمانی برابرند؛ با وجود این، خداوند در قرآن، به جز یک استثنا، زنان را مورد خطاب قرار نداده است؛ به‌ویژه در آیات احکام اجتماعی و خانوادگی، جایی که مخاطب مستقیم آیات مردان‌اند، همواره از زنان با صیغة غایب یاد کرده است. در مقالة حاضر، این مسئله از منظر‌های وظایف الهی‌ـ اجتماعی در قرآن تحلیل و با سیرة زنان الگو در قرآن و اسلام تطبیق داده شد و درنتیجه روشن شد که خداوند در تقسیم نقشهای خانوادگی و اجتماعی، زنان را برای «نقش پنهان» برگزیده، همانگونه که برخی بندگان برگزیدة خود را در چنین جایگاهی نهاده است. پنهانیِ نقش انسانی که از جانب خدا مأمور است، نه‌تنها از ارزش و اثر نقش او نمیکاهد، که در مواردی ارزشمندتر و مؤثرتر است. یادکرد خداوند از زنان در آیات احکام اجتماعی و خانوادگی با ضمیر غایب، برای اشاره به نقش پنهان آنان در این عرصه است. همچنین، با تأکید بر «نقش پنهان» از حقیقت ملکوتی احکام اجتماعی زنان و اثر آن در رساندن زن به کمال انسانی سخن رفته است.
جواد سلیمی؛ زهرا رشید
چکیده
روند جهانی عکاسی مد برای تبلیغ مد اسلامی، جریان نوظهور عکاسی‌مد مادستی[1] را برگزیده است؛ جریانی که زادگاهش در خارج از مرزهای کشورهای مسلمان بوده، اما برای آشتی میان مد و عکاسی با عقاید مذهبی در سرزمین‌های اسلامی اهمیت وافری یافته است.
در این پژوهش، به بررسی آثار خلق‌شده در حوزۀ عکاسی‌مد پوشاک اسلامی در نشریات (چاپی و آنلاین) ایرانی ...
بیشتر
روند جهانی عکاسی مد برای تبلیغ مد اسلامی، جریان نوظهور عکاسی‌مد مادستی[1] را برگزیده است؛ جریانی که زادگاهش در خارج از مرزهای کشورهای مسلمان بوده، اما برای آشتی میان مد و عکاسی با عقاید مذهبی در سرزمین‌های اسلامی اهمیت وافری یافته است.
در این پژوهش، به بررسی آثار خلق‌شده در حوزۀ عکاسی‌مد پوشاک اسلامی در نشریات (چاپی و آنلاین) ایرانی و مقایسۀ آنها با آثار تولیدشده در جهانـ در حوزۀ عکاسی‌مد مادستیـ پرداخته شده است و سپس برای درک ویژگیها و تمایزهای میان این دو، برمبنای پیشینۀ فرهنگی و مذهبی و تاریخی، از منابع مکتوب استفاده شده است.
و در آخر، بررسی تصاویر مد اسلامی نشان می‌دهد که برمبنای تقابل دائمی تابوهای فرهنگیـ مذهبی و نیازهای روانی جامعه، نوع متفاوتی از عکاسی‌مد در ایران پدید آمده است. این دگردیسی عکاسی‌مد در ایران، حاصل محدودیتهای تصویری زن از یکسو و ناشناختهماندن عکاسی‌مد مادستیـ بهمنزلۀ گرایش متناسب با فرهنگ جامعۀ مسلمانـ از سوی دیگر است.
[1]. modesty fashion photography
