شناسنامه علمی شماره
دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1395، صفحه 1-2
مقاله پژوهشی
فرهنگی
ملیحه شریلو؛ عبدالحسین فرزاد
چکیده
یکی از مضامین مهم ادبیات داستانی معاصر، انعکاس فرهنگ مردم است و از آنجا که انسان و زندگی و اندیشۀ او جزء لاینفک داستان است، پیوستگی فرهنگ مردم با انسان هم به این قالب ادبی راه یافته است. بخشی از این فرهنگ، مثل آداب و رسوم اجتماعی، مذهبی، پزشکی و خرافی است و بخشی دیگر شامل زبان محاوره و گویش‌های محلی، اشعار و ترانه‌ها، ضرب‌المثل‌ها ...
بیشتر
یکی از مضامین مهم ادبیات داستانی معاصر، انعکاس فرهنگ مردم است و از آنجا که انسان و زندگی و اندیشۀ او جزء لاینفک داستان است، پیوستگی فرهنگ مردم با انسان هم به این قالب ادبی راه یافته است. بخشی از این فرهنگ، مثل آداب و رسوم اجتماعی، مذهبی، پزشکی و خرافی است و بخشی دیگر شامل زبان محاوره و گویش‌های محلی، اشعار و ترانه‌ها، ضرب‌المثل‌ها و بازیهاست. نویسندگان زن معاصر نویسندگانی هستند که به فرهنگ مردم توجه خاصی داشتهاند. آثار آن‌ها از سویی عرصۀ به تصویر کشیدن رابطۀ انسانها با این فرهنگ است که نشان میدهد استفادۀ بجا یا نابجا از این فرهنگ در پرورش و زندگی انسانها در جامعۀ داستانی تا حدودی در جامعۀ واقعی ریشه دارد و از سوی دیگر، آشکار میشود که گاهی این مضامین، نقابی است بر اندیشه و نیّت پنهانی و درونی نویسنده که به او کمک میکند شیوۀ هنرمندانهتر و گاهی پیچیدهتری در خلق اثر داشته باشد. البته با توجه به جنسیت و بینش نویسنده و زمان و مکان وقوع حادثه، نحوۀ انعکاس این مضامین گاهی متفاوت یا همانند میشود و از این منظر هم قابل بررسی است.
مقاله پژوهشی
فرهنگی
مهران سهراب زاده؛ طاهره یوسفی فر؛ رضا عباسی
چکیده
زندگی امروز، در جوامع مدرن، مشحون از پیامهای تبلیغاتی است. این پیامها در قالبهای متنوع و متعدد، از زندگی روزمره تا زندگی کاری افراد را تحتتأثیر قرار میدهد. یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در بحث تبلیغات، مسئلۀ بازنمایی زن در آگهیها و تبلیغات تجاری است. بخش بزرگی از بازنماییها در آگهیها، زنان را در قالب نقش‌های ...
بیشتر
زندگی امروز، در جوامع مدرن، مشحون از پیامهای تبلیغاتی است. این پیامها در قالبهای متنوع و متعدد، از زندگی روزمره تا زندگی کاری افراد را تحتتأثیر قرار میدهد. یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در بحث تبلیغات، مسئلۀ بازنمایی زن در آگهیها و تبلیغات تجاری است. بخش بزرگی از بازنماییها در آگهیها، زنان را در قالب نقش‌های کلیشهای به تصویر میکشد. هدف این تحقیق، بررسی تصویری است که تبلیغات ایران از جنسیت به مخاطبان ارائه میدهد. روش مقالة حاضر نشانه‌شناسی رولان بارت است. نشانه‌شناسی روشی از بازنمایی است که در پی آشکارسازی معانی و مضامین پنهان موجود در متن است. در این مقاله، به مطالعة آگهیهای تجاری میپردازیم که برخلاف سایر آگهیها، زن را در نقش‌های جدید به نمایش میگذارد. در‌عین‌حال، در این شکل از بازنمایی نیز همچنان با ارائۀ تصویر زن بهگونهای مواجهیم که بازتولید فرهنگی در فنای نمادین را به دنبال دارد. نتیجة تحقیق نشان میدهد روال تبلیغات در ایران نیز، همانند کشورهای غربی، نگاه جنسیتی دارد. زنان در نقش‌های جدید به شکل زن مدرن ایرانی به‌منزلۀ ابزاری در خدمت سرمایهداری درآمدهاند. همچنین، در کشور ما که حکومتی اسلامی دارد، ظاهر‌شدن زنان با چهرههای آرایش‌کرده، با مصوبات قانون اساسی کشور مغایرت دارد.
مقاله پژوهشی
ادبیات
رضا ستاری؛ مرضیه حقیقی؛ معصومه محمودی
چکیده
مادرمثالی یکی از کهنالگوهای مهم نظریۀ روانشناختی یونگ است که به شکل شخصیت مادر واقعی، یا در قالب نمادهایی که بر جنبۀ مادرانه دلالت دارند، در آثار ادبی تجلی مییابد. حماسه اثری است برآمده از جامعۀ مردسالار که قدرتنماییهای مردانه در آن بیش از نقشورزی زنان به چشم میآید. اما آثار حماسی زیرساختی اسطورهای دارند و ...
بیشتر
مادرمثالی یکی از کهنالگوهای مهم نظریۀ روانشناختی یونگ است که به شکل شخصیت مادر واقعی، یا در قالب نمادهایی که بر جنبۀ مادرانه دلالت دارند، در آثار ادبی تجلی مییابد. حماسه اثری است برآمده از جامعۀ مردسالار که قدرتنماییهای مردانه در آن بیش از نقشورزی زنان به چشم میآید. اما آثار حماسی زیرساختی اسطورهای دارند و بازتابندۀ بسیاری از اساطیر و نمادهایی هستند که به‌طور ناخودآگاه ظهور یافتهاند. از آنجا که حیات بشری، پیش از وقوف حماسه، یک دورۀ زنسروری را با تقدس بزرگمادران ازلی گذرانده، ناخودآگاه بشری از نمادهایی انباشته است که بر عنصر مادینۀ هستی دلالت دارند. با توجه به این انگاره، تاکنون پژوهشی در زمینۀ نمودهای کهنالگوی «مادرمثالی» در حماسههای ملی انجام نشده است. این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش بوده که نیروی بزرگمادران ازلی در قالب چه نمادهایی در متون حماسی تجلی یافته و این نمادها چه نقشی در زندگی قهرمانان حماسه برعهده دارند؟ دستاورد پژوهش حاکی از آن است که گرچه در آثار حماسی زنان عموماً نقشی تعیینکننده ندارند، خلأ حضور زنان و مادران در آثار حماسی به‌طور ناخودآگاه و در قالب نمادهایی همانند آب، چشمه، باد، گیاه، کوه، غار، آتش و... پرشده که در رسیدن قهرمانان به فردیت نقش دارند.
مقاله پژوهشی
ادبیات
مریم حسینی؛ الهام روستایی راد
چکیده
مقالۀ حاضر، جُستاری تحقیقی در تاریخ عرفان اسلامی است که به معرفی و بحث دربارۀ زنان عاقلۀ مجنونه می‌پردازد. بخش اول مقاله، مباحث نظری دربارۀ جنون عرفانی و مبانی آن است. شیوۀ ارائۀ این مباحث براساس آرا و دستاوردهای صاحب‌نظران کلاسیک در عرفان اسلامی است. در بخش دوم مقاله، ضمن بررسی رفتار و اندیشه‌های عقلای مجانین، نام و احوال چند تن ...
بیشتر
مقالۀ حاضر، جُستاری تحقیقی در تاریخ عرفان اسلامی است که به معرفی و بحث دربارۀ زنان عاقلۀ مجنونه می‌پردازد. بخش اول مقاله، مباحث نظری دربارۀ جنون عرفانی و مبانی آن است. شیوۀ ارائۀ این مباحث براساس آرا و دستاوردهای صاحب‌نظران کلاسیک در عرفان اسلامی است. در بخش دوم مقاله، ضمن بررسی رفتار و اندیشه‌های عقلای مجانین، نام و احوال چند تن از مجانین‌العقلای زن، براساس منابع محدود تاریخی، ذکر میشود. نخستین کتابی که به تصوف و تعبد زنان پرداخته است، ذکر النسوه المتعبدات الصوفیات نوشتۀ ابوعبد الرحمن سُلمی است. پس از آن، در صفۀالصفوه ابن جوزی و عقلاءالمجانین نیشابوری میتوان احوال این زنان را یافت. مسئلۀ پژوهش حاضر این است که آیا در طول تاریخ برخی زنان نیز احوالات عرفانی خاص داشتهاند و در زمرۀ عقلای مجانین جای گرفتهاند؟ براساس اطلاعاتی که از منابع درجة اول فراهم میشود میتوان به این پرسش پاسخ مثبت داد. روش این تحقیق تاریخی و کتابخانهای است.
مقاله پژوهشی
فرهنگی
اعظم راودراد؛ فروغ محمدی
چکیده
رسانهها نه‌تنها بازتاب‌دهندۀ واقعیت‌ها بلکه شکلدهندۀ آن‌اند و بر درک و شناخت ما از جهان پیرامون اثر میگذارند. بهرغم آنکه زنان در دهههای اخیر در کنار نقش‌های سنتی خود به فعالیت در عرصههای اجتماعی، که در گذشته مختص مردان تلقی میشد، روی آورده و جایگاه خود را در بسیاری از آن‌ها تثبیت کردهاند، بهنظر میرسد ...
بیشتر
رسانهها نه‌تنها بازتاب‌دهندۀ واقعیت‌ها بلکه شکلدهندۀ آن‌اند و بر درک و شناخت ما از جهان پیرامون اثر میگذارند. بهرغم آنکه زنان در دهههای اخیر در کنار نقش‌های سنتی خود به فعالیت در عرصههای اجتماعی، که در گذشته مختص مردان تلقی میشد، روی آورده و جایگاه خود را در بسیاری از آن‌ها تثبیت کردهاند، بهنظر میرسد رسانهها همچنان تصویری کلیشهای از آنان ارائه داده و بیشتر بر نقش‌های سنتی و ویژگیهای برساختۀ آنان تأکید دارند. در این مطالعه، به دنبال شناخت نحوۀ بازنمایی زنان در تبلیغات تلویزیونی ایران و مقایسۀ آن با نحوۀ بازنمایی زنان در تبلیغات تلویزیونی امریکا هستیم. ابتدا با مرور برخی تحقیقات انجامشده در مورد امریکا وضعیت زنان در این تبلیغات تشریح شده است. سپس مقولههای قابل مقایسه از این تحقیقات استخراج و در مطالعۀ مورد ایران بهکار گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که تبلیغات بازرگانی این دو کشور در زمینۀ بازنمایی زنان تفاوت اندکی با یکدیگر دارند و اغلب شبیه به هم عمل میکنند و هر دو نقش‌ها و ویژگیهایی کلیشهای را به زنان نسبت میدهند.
مقاله پژوهشی
جامعه شناسی
امیر رستگارخالد؛ ساجده مقدمی
چکیده
با کاهش نرخ رشد و پیرشدن جمعیت کشورها، جمعیت جوامع به یکی از موضوعات چالش‌برانگیز تبدیل شده است. این موضوع بسیاری از متفکران را به سمت درک عوامل مؤثر بر کاهش باروری سوق داده است. فهم چگونگی کاهش باروری مستلزم درک تغییرات خانواده و جایگاه زنان بر اثر تغییرات جهانی است، زیرا زنان، به‌عنوان یکی از ارکان مهم خانواده و باروری، تغییرات ...
بیشتر
با کاهش نرخ رشد و پیرشدن جمعیت کشورها، جمعیت جوامع به یکی از موضوعات چالش‌برانگیز تبدیل شده است. این موضوع بسیاری از متفکران را به سمت درک عوامل مؤثر بر کاهش باروری سوق داده است. فهم چگونگی کاهش باروری مستلزم درک تغییرات خانواده و جایگاه زنان بر اثر تغییرات جهانی است، زیرا زنان، به‌عنوان یکی از ارکان مهم خانواده و باروری، تغییرات بسیاری را در موقعیت خود تجربه کردهاند. این تغییرات بر نگرش زنان و مردان به فرزند نیز بیتأثیر نبودهاند. در این مقاله، سعی شده تفاوتهای نگرش به فرزند در میان 400 زوج 15ـ49 سالۀ تهرانی با استفاده از پرسشنامه بررسی شود. یافته‌های نهایی پژوهش نشان میدهد که تفاوت معناداری میان زوجین در زمینۀ ارزشهای مثبت و منفی فرزند و ارزشهای خانوادۀ کوچک و بزرگ وجود ندارد. این موضوع مؤید آن است که زوجین در زمینۀ نگرش به فرزند به همگرایی رسیدهاند. علاوه بر این، درآمد و تحصیلات نیز با ارزشهای مثبت رابطۀ معناداری دارند. در میان متغیرهای تحقیق، سن نیز با ارزشهای کوچک خانواده رابطۀ معناداری دارد. نتیجهگیری کلی نیز بر پذیرش هنجارهای لیبرال در زمینۀ فرزندآوری تأکید دارد.
مقاله پژوهشی
فرهنگی
شهلا باقری؛ شیما سادات حسینی
چکیده
روند روبه افزایش مشارکت زنان در آموزش عالی به‌عنوان عضو هیئت‌علمی و پذیرفتن نقش‌های اجتماعی هرچند از پیشرفت در عرصۀ علمی و اجتماعی نشان دارد، تعدد نقش‌های اجتماعی و خانوادگی در این حیطه چالش‌های جدیدی را به‌وجود آورده است. این مطالعه به درک پدیدار‌شناسانه از وضعیت زنان عضو هیئت‌علمی در جایگاه ایفای نقش‌های شغلی و خانوادگی آنان ...
بیشتر
روند روبه افزایش مشارکت زنان در آموزش عالی به‌عنوان عضو هیئت‌علمی و پذیرفتن نقش‌های اجتماعی هرچند از پیشرفت در عرصۀ علمی و اجتماعی نشان دارد، تعدد نقش‌های اجتماعی و خانوادگی در این حیطه چالش‌های جدیدی را به‌وجود آورده است. این مطالعه به درک پدیدار‌شناسانه از وضعیت زنان عضو هیئت‌علمی در جایگاه ایفای نقش‌های شغلی و خانوادگی آنان پرداخته است. پژوهش حاضر با رویکرد پدیدارشناختی از نوع تحقیق کیفی است. روش گردآوری داده‌ها از طریق مصاحبۀ مسئله‌محور انجام شد. مشارکت‌کنندگان 13 نفر از استادان خانم عضو هیئت‌علمی دانشگاه‌های تهران‌اند که براساس نمونه‌گیری هدف‌مند انتخاب شدند. در تحلیل نتایج از تحلیل مضمون و روش کولایزی استفاده شده است. یافته‌های تحقیق در چهار مضمون اصلی «نقش خانگی و ایفای نقش در خانواده»، «نقش شغلی و ایفای نقش در دانشگاه»، «توأمانی ایفای نقش‌های شغلی و خانوادگی« و «مواجهه با حل مسائل و مشکلات توأمانی ایفای نقش‌های دوگانه» طبقه‌بندی شد. از درک معنایی مقوله‌ها این‌گونه استنتاج شد که استادان هیئت‌علمی زن با چالش‌هایی در‌خصوص تعدد نقش‌های شغلی و خانوادگی مواجه‌اند که در صورت اتخاذ تدابیر و راهبردهای مناسب از سوی فرد، خانواده یا سازمان مربوطه به‌راحتی می‌توانند بین نقش‌ها و مسئولیت‌های خود تعادل ایجاد کنند.
مقاله پژوهشی
تاریخی
خدیجه عالمی؛ حانیه عسکری؛ پروین سهیل‌شماعی
چکیده
انزوای سیاسی و اجتماعی زن در دورۀ پیش از اسلام و نقش کم‌رنگ وی در این عرصه، با ظهور اسلام متحول شد. با این‌همه، در دوران خلفا، با ورود عناصری از تعالیم یهودیت و مسیحیت و احیای افکار و سنن جاهلی، زمینۀ این فترت فراهم شد و بازتاب آن در متون تاریخی و روایی به‌وضوح نمایان شد. نقد و بررسی این نگاه جاهلی در متون تاریخی و روایی قرون 2ـ7 ه.ق. ...
بیشتر
انزوای سیاسی و اجتماعی زن در دورۀ پیش از اسلام و نقش کم‌رنگ وی در این عرصه، با ظهور اسلام متحول شد. با این‌همه، در دوران خلفا، با ورود عناصری از تعالیم یهودیت و مسیحیت و احیای افکار و سنن جاهلی، زمینۀ این فترت فراهم شد و بازتاب آن در متون تاریخی و روایی به‌وضوح نمایان شد. نقد و بررسی این نگاه جاهلی در متون تاریخی و روایی قرون 2ـ7 ه.ق. محور عمدۀ این پژوهش است، تا به این مسئله بپردازد: شاخصههای سیاسی و اجتماعی نگاه جاهلی به زن در متون تاریخی و روایی قرون2ـ7 ه.ق. چگونه بوده است؟ در پاسخ به سؤال مذکور، این مدعا مطرح میشود که بسیاری از روایات مندرج در متون تاریخی و رواییِ قرون مورد نظر، حاوی نگرش زنستیزی بوده یا سلسلهروایات موثق و مطمئنی ندارند و در زمرۀ جعلیات قرار دارند. از دستاوردهای این پژوهش، شناسایی روایتهای غیرموثق است که در اصلاح و تغییر دیدگاههای جاهلی به زن تأثیرگذار خواهد بود. روش تحقیق در این پژوهش تاریخیـ تحلیلی است و با استفاده از متون و منابع مکتوب قرون 2ـ7 ه.ق. انجام شده است.
شناسنامه علمی شماره
دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1395، صفحه 1-8
