تاریخی
محمدجواد نجفی؛ محمد حسین رجبی دوانی؛ محمد سپهری
چکیده
شناخت و بررسی مصادیق تاریخی از جایگاه و عملکرد زنان شاعر در دول صدر اسلام و مقایسه آن ها علاوه بر این که از نظر پژوهشی بدیع و نو است، در اینجا به عنوان مسئله اصلی مقاله مورد بحث قرار گرفته شده است. هدف پژوهش مشخص نمودن اهتمام رسول خدا (ص) به جایگاه زنان شاعر و قائل شدن به نقش آفرینی آنان در عرصههای سیاسی و اجتماعی توسط آن حضرت و مقایسه ...
بیشتر
شناخت و بررسی مصادیق تاریخی از جایگاه و عملکرد زنان شاعر در دول صدر اسلام و مقایسه آن ها علاوه بر این که از نظر پژوهشی بدیع و نو است، در اینجا به عنوان مسئله اصلی مقاله مورد بحث قرار گرفته شده است. هدف پژوهش مشخص نمودن اهتمام رسول خدا (ص) به جایگاه زنان شاعر و قائل شدن به نقش آفرینی آنان در عرصههای سیاسی و اجتماعی توسط آن حضرت و مقایسه تطبیقی عملکرد دولتهای موسوم به خلفای راشدین با سیره رسول اکرم (ص) در این مورد است. در این راستا سؤال پژوهش به این صورت طرح شده؛ که دولت های خلفای سهگانه و حضرت علی (ع) تا چه اندازه به جایگاه زنان شاعر مطابق عملکرد دولت نبوی (ص) اهتمام ورزیدند؟ روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی-تحلیلی و شیوۀ گردآوری دادهها کتابخانهای و اسنادی است. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که بیشترین روایت ها از جایگاه و عملکرد تأثیرگذاری زنان شاعر حکومت اسلامی در صدر اسلام مربوط به دوران حکمرانی نبوی و علوی بوده است که این برگرفته از دو مکتب فکری و دو سبک مدیریتی مختلف در این خصوص است. اولی تلاش میکند جایگاه زنان شاعر مسلمان را بر اساس معیارهای دینی تنظیم و در نتیجه ارتقاء بخشد و دومی بر اساس نظریههای شخصی و سلایق فردی برگرفته از فضای محلی قبل از اسلام و منافع در پیش، این جایگاه را آنطور که خود میپسند؛ عمل مینماید.
تاریخی
زیبا غفوری
چکیده
در عصر مشروطه بهتدریج زنان ایرانی به عرصۀ مطبوعات وارد شدند. ابتدا زنان پایتخت قدم به این عرصه نهادند. اندکی بعد زنان شهرستانها نیز به تأسی از آنها به این عرصه وارد شدند و بهزودی موفق شدند در این زمینه فعالیتهای قابلتوجهی انجام دهند و نشریات مهمی را منتشر کنند. پژوهش حاضر به این پرسش پاسخ میدهد که نشریات «ندای ایران» ...
بیشتر
در عصر مشروطه بهتدریج زنان ایرانی به عرصۀ مطبوعات وارد شدند. ابتدا زنان پایتخت قدم به این عرصه نهادند. اندکی بعد زنان شهرستانها نیز به تأسی از آنها به این عرصه وارد شدند و بهزودی موفق شدند در این زمینه فعالیتهای قابلتوجهی انجام دهند و نشریات مهمی را منتشر کنند. پژوهش حاضر به این پرسش پاسخ میدهد که نشریات «ندای ایران» و «ندای ایرانی» در سالهای 1326 تا 1331 در ایران به مسائل سیاسی و اجتماعی چگونه نگریستهاند. براساس یافتهها، روزنامههای ندای ایران و ندای ایرانی که در دهۀ 1320 در شهر شیراز توسط نصرتالملوک کشمیریزاده منتشر شدند، نگاهی انتقادی به مسائل سیاسی و اجتماعی عصر خود داشتهاند. این روزنامهها در زمینۀ امور سیاسی، با مقالات و تحلیلهای تند و تیز انتقاداتی به عملکرد دولتمردان مطرح میکردند و بهشدت با دولتمردان کمکار و بیگانهپرست مخالفت میورزیدند. از سوی دیگر این روزنامهها مسائل و معضلات اجتماعی شهر شیراز را نیز پیگیری و منعکس میکردند و با مطالبه از مدیران و مسئولان شیراز، خواهان رسیدگی به مشکلات شهر خویش بودند. مسائل زنان از دیگر موضوعات مدنظر این دو روزنامه بود و با بهتصویرکشیدن دغدغههای زنان، بر ضرورت تغییر و تحول در جامعه برای بهبود وضعیت زنان تأکید داشتند. روش تحقیق در پژوهش حاضر مبتنی بر روش تاریخی و رویکرد توصیفی و تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات به روش آرشیوی، کتابخانهای و میدانی (مصاحبه) است.
تاریخی
شهرام غلامی
چکیده
زنان در دورۀ مدرن بخشی از ابزار تبلیغات احزاب و جریانهای سیاسی شدند. در برنامۀ نازیسیم آلمان و فاشیسم ایتالیا، زنان بهعنوان ابزاری برای فرزندآوری و افزایش توان سیاسی-نظامی کشور مورد توجه قرار گرفتند. همزمان با این رویدادها در اروپا، در برخی از نشریات ایران مانند هفتهنامۀ «نامۀ ایران باستان» بهرهگیری از زنان بهعنوان ...
بیشتر
زنان در دورۀ مدرن بخشی از ابزار تبلیغات احزاب و جریانهای سیاسی شدند. در برنامۀ نازیسیم آلمان و فاشیسم ایتالیا، زنان بهعنوان ابزاری برای فرزندآوری و افزایش توان سیاسی-نظامی کشور مورد توجه قرار گرفتند. همزمان با این رویدادها در اروپا، در برخی از نشریات ایران مانند هفتهنامۀ «نامۀ ایران باستان» بهرهگیری از زنان بهعنوان ابزار تجدد و عاملی برای فرزندآوری و درنتیجه ایجاد حکومت نیرومند مرکزی مورد توجه قرار گرفت. پژوهش حاضر به این پرسش پاسخ میدهد که جایگاه زنان و وظایف اجتماعی آنها در این نشریه چه بود و دیدگاههای آلمان نازی چگونه در آن بازتاب پیدا کرد. این پژوهش بهصورت توصیفی-تحلیلی و برمبنای تحلیل محتوای هفتهنامۀ «نامۀ ایران باستان» طی چهار سال انتشار آن صورت گرفت. این نشریه از سال 1933 همزمان با رویکارآمدن هیتلر در آلمان، شروع به کار کرد و انتشار آن تا سال 1936 ادامه یافت. دستاورد پژوهش نشان میدهد که این نشریه هرچند نگاهی متجددانه به وضعیت زنان در جامعه دارد، در رویکردی آلمانگرایانه با جانبداری آشکار از فاشیسم میکوشد تا زنان را ابزاری مؤثر برای فرزندآوری و افزایش جمعیت و درنتیجه احیای شکوه باستانی ایران معرفی کند. برخلاف برداشت سنتی که از زن با عنوان حقارتآمیز «ضعیفه» یاد میشود و شأنی برای او در عرصۀ کار و فعالیت سیاسی-اجتماعی قائل نیست، در این برداشت، زن متجدد از لحاظ «آفرینش ملت» موجودی نیمهخدایی است که ضمن برداشتن حجاب و ورود به عرصۀ فعالیت اجتماعی و ورزش، باید به مهمترین وظیفۀ خود یعنی فرزندآوری و تربیت آن برای برساخت دولت-ملت و «فضای حیاتی» اقدام کند.
تاریخی
نورالدین نعمتی
چکیده
پارلمان در ساختار قدرت سیاسی مدرن، تجلی ارادۀ عمومی مردم و دارای جایگاه ویژهای در جامعه است. در این راستا، مسئلۀ زنان نیز یکی از موضوعات مهم جریانهای سیاسی کشور در مجلس بوده است. طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مسئولیت خطیر تصمیمگیری در گسترۀ ملی بر عهدۀ نمایندگان گذاشته شده و در اصول متعدد آن، بر اهمیت حقوق زنان، توانمندسازی ...
بیشتر
پارلمان در ساختار قدرت سیاسی مدرن، تجلی ارادۀ عمومی مردم و دارای جایگاه ویژهای در جامعه است. در این راستا، مسئلۀ زنان نیز یکی از موضوعات مهم جریانهای سیاسی کشور در مجلس بوده است. طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مسئولیت خطیر تصمیمگیری در گسترۀ ملی بر عهدۀ نمایندگان گذاشته شده و در اصول متعدد آن، بر اهمیت حقوق زنان، توانمندسازی آنان و ایجاد فرصتهای مناسب شغلی با رعایت موازین اسلامی، تأکید شده است. مجلس ششم (1379-1383) با اکثریت اصلاحطلب و مشارکت گستردۀ مردم تشکیل شد. در این دوره، زنان منتخب دارای تحصیلات عالی بودند و با تشکیل «فراکسیون زنان» و حمایت سایر نمایندگان با ارائۀ طرح، اصلاح و تصویب قوانینی در زمینههای اشتغال، تحصیل، تحکیم بنیاد خانواده، نظام هماهنگ حقوق و روند پیوستن به کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان، به بهبود شرایط بانوان کمک شد. این پژوهش با بهرهگیری از روش پژوهش کیفی و رویکردی تحلیلی-توصیفی، در پی پاسخدادن به این پرسش است که زنان نمایندۀ مجلس ششم با بهرهمندی از چه تمهیداتی و چگونه موفق به انجام تغییرات مذکور شدند؟ فرضیۀ پژوهش نیز چنین است که نمایندگان زن در این دوره با تشکیل فراکسیون زنان و ارائۀ طرح و اصلاح و تصویب قوانین به بهبود شرایط زنان در زمینههایی چون اشتغال و تحصیل، کمک مؤثر و سودمندی کردند
تاریخی
فاطمه سمیعی؛ حسن زندیه
چکیده
با تشکیل سلسله پهلوی، آموزش نوین زنان ایران از ضرورتهای پروژهی نوسازی ایران تعریف شده بود. در نتیجه، آموزش زنان در فضای گفتمانی نوسازی و نوگرایی که حکومت پهلوی خود را منادی آن میدانست، قرار گرفت. با از میان رفتن انسداد سیاسی پس از خروج رضاشاه از ایران، آموزش نوین زنان دچار آشفتگی رویکردی و گفتمانی شد. با قدرتگیری گفتمانهای ...
بیشتر
با تشکیل سلسله پهلوی، آموزش نوین زنان ایران از ضرورتهای پروژهی نوسازی ایران تعریف شده بود. در نتیجه، آموزش زنان در فضای گفتمانی نوسازی و نوگرایی که حکومت پهلوی خود را منادی آن میدانست، قرار گرفت. با از میان رفتن انسداد سیاسی پس از خروج رضاشاه از ایران، آموزش نوین زنان دچار آشفتگی رویکردی و گفتمانی شد. با قدرتگیری گفتمانهای رقیب حکومت و امکان کنشگری آنها در عرصه قدرت، فضای گفتمانی مسلط بر نظام آموزشی زنان، یکپارچگی و انسجام خود را از دست داد و دال مرکزی نوگرایی که پیشتر در عصر رضاشاه، طرحها و برنامههای آموزشی زنان را حول خود شکل داده بود، از میان رفت؛ این مسئله منجر به شکلگیری، الگوی «زن مسلمان» در کنار «زن مدرن» شد. از طرفی، این برههی تاریخی، از حیث مسئلهی آموزش زنان، دورهی تکوین اولیهی سیاستها و برنامههای آموزشی است که نهایتاً منجر به انقلاب آموزشی در 1345 ش شد. این پژوهش با استفاده از مفهوم سنتی پیوستگاری در تاریخ و روش توصیفی ـ تحلیلی در پی بررسی رویکردها، طرحها و آهنگ تغییرات برنامههای آموزشی دختران در کتابهای درسی دبیرستان، برای تشریح چگونگی هویتیابی زنان، نقش و جایگاه آنان در فرایند مدرنیزاسیون ایران است.
تاریخی
مریم سعیدیان جزی؛ زهرا سادات کشاورز
چکیده
پژوهش حاضر به روش اسنادی و به شیوۀ توصیفی-تحلیلی، و به استناد دادههای تاریخی موجود درخصوص زنان در عصر صفویه، وضعیت آنان را براساس متغیرهای الگویی پیشنهادشده در نظریۀ کارکردگرایی ساختاری تالکوت پارسونز بازترسیم میکند تا مفروضاتی را آزمون کند. همچنین مقدماتی از تمرین تحلیلی یک امر تاریخی به استناد دادههای تاریخی و براساس مبانی ...
بیشتر
پژوهش حاضر به روش اسنادی و به شیوۀ توصیفی-تحلیلی، و به استناد دادههای تاریخی موجود درخصوص زنان در عصر صفویه، وضعیت آنان را براساس متغیرهای الگویی پیشنهادشده در نظریۀ کارکردگرایی ساختاری تالکوت پارسونز بازترسیم میکند تا مفروضاتی را آزمون کند. همچنین مقدماتی از تمرین تحلیلی یک امر تاریخی به استناد دادههای تاریخی و براساس مبانی نظری مشخص را به سنتی میانرشتهای بدل سازد که علم تاریخ را به سایر دپارتمانهای علوم اجتماعی متصل میکند. سؤال اصلی پژوهش آن است که زنان در عصر صفوی چگونه توانستهاند در سیستم اجتماعی عصر خود مؤثر باشند. فرضیۀ پژوهش آن است که زنان نقشی مؤثر در گذار جامعۀ وقت از وضعیت سنتی به پساسنتی داشتهاند و این نقش را با عبور از نقشهای انتسابی و عاطفی و عامگرا و کیفیتی، به نقشهای اکتسابی و فراعاطفی و خاصگرا و عملکردی، تا حدودی فراهم ساختند و به تبدیل جامعۀ عصر صفوی به یک جامعۀ شبهانتقالی و پویا کمک کردند. نتایج نشان میدهد این گذار مقدماتی سبب شده است که انتقال انرژی و اطلاعات از نظامها و خردهنظامها با نقشآفرینی زنان، بهجای آنکه صرفاً از طریق نقشهای انتسابی و خاصگرا و... صورت بگیرد، از طریق نقشهای اکتسابی و عامگرا و... نیز صورت بگیرد و مقدمات پیکرهبندی جدیدی از سایبرنتیک سیستم عصر صفوی ایجاد شود.
تاریخی
سیده فهیمه ابراهیمی
چکیده
زیست جهان انسان بخارائی قرن 19 و 20 مبتنی بر زمینهها و بافتار فرهنگی و تاریخی است که طی قرون متمادی و مبتنی بر تصادمات زیستی او ساخت نهایی خود را یافته است. آنچه در این زیست، بیش از دیگر جوامع خاورمیانهای هم عصر خود توجه پژوهشگر را جلب میکند، ابهام تصویر ظاهری و کنش فردی و اجتماعی بانوان آن در جریان مطالعة متون تاریخی است. البته مذکر ...
بیشتر
زیست جهان انسان بخارائی قرن 19 و 20 مبتنی بر زمینهها و بافتار فرهنگی و تاریخی است که طی قرون متمادی و مبتنی بر تصادمات زیستی او ساخت نهایی خود را یافته است. آنچه در این زیست، بیش از دیگر جوامع خاورمیانهای هم عصر خود توجه پژوهشگر را جلب میکند، ابهام تصویر ظاهری و کنش فردی و اجتماعی بانوان آن در جریان مطالعة متون تاریخی است. البته مذکر بودن تاریخ و فرهنگ و ادبیات در جهان ایرانی سخن تازهای نیست، اما حقیقت این است که رویکرد فوق در عصر تجدد در بسیاری از سرزمینهای اسلامی از جمله ایران به چالش کشیده شده است. گویی امارت بخارا در این میان یک مثال نقض است، زیرا به جای تحول در زیست جهان بانوان، با تداوم همان انگارة مبهم در آن مواجهیم؛ در نوشتار حاضر با تمرکز بر دایره المعارف یادداشت ها (که اثر یکی از روشنفکران سدة نوزده و بیست بخاراست) و اندک یافته های پراکندة موجود در منابع این سرزمین، ابهام پژوهش را در قالب دو سوال اصلی این گونه طراحی نمودیم که: « شئون زیستی زنان بخارائی این زمان چه ویژگیهایی داشته و دیگر اینکه چرا در تحولات سالهای تجددخواهی تحرکی از جانب آنها دیده نمیشود؟» مدعای ما این است که « زنان بخارائی در نقطة کانونی نظام زیستی سنتی (خانواده) در کنار مختصات پوششی، آموزشی و طبقاتی خود، چالش حداقلی را با اجتماع داشتهاند، و در جریان رشد جریان های تجدّدخواهی به دلیل بستر متفاوت اجتماعشان تحول معناداری را تجربه نمیکنند».
تاریخی
نورالدین نعمتی
چکیده
مجلس شورای اسلامی به موجب قانون اساسی یکی از نهادهای مهم مردمسالار است و از منظر قانونگذاری و میزان اختیارات آن صحنة رقابت نیروهای سیاسی و اجتماعی است. انتخابات در این دورهها در موقعیت متفاوتی برگزار شد. با رحلت بنیانگذار جمهوری اسلامی، پایان جنگ تحمیلی و شروع دولت سازندگی فضای سیاسی کشور تغییر کرد. در رقابت بین نیروهای موسوم ...
بیشتر
مجلس شورای اسلامی به موجب قانون اساسی یکی از نهادهای مهم مردمسالار است و از منظر قانونگذاری و میزان اختیارات آن صحنة رقابت نیروهای سیاسی و اجتماعی است. انتخابات در این دورهها در موقعیت متفاوتی برگزار شد. با رحلت بنیانگذار جمهوری اسلامی، پایان جنگ تحمیلی و شروع دولت سازندگی فضای سیاسی کشور تغییر کرد. در رقابت بین نیروهای موسوم به خط امام(ره) یا مکتبی دو جریان سیاسی اصولگرا (راست) اصلاحطلب (چپ) شکل گرفت. آنها برای کسب اکثر کرسیهای پارلمان به رقابت پرداختند. در این دورهها، تعداد داوطلبان و نمایندگان زن نسبت به دورههای پیشین بیشتر شد. زنان نماینده براساس سیاستهای کلی نظام با تصویب قوانینی برای حفظ تحکیم خانواده و احیای حقوق مادی و معنوی، زمینههای مشارکت بیشتر در عرصههای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را فراهم کردند. این مقاله در پی آن است با رویکرد توصیفی تحلیلی به نقش و عملکرد زنان نماینده در این دورهها بپردازد و فرضیة پژوهش این است: نمایندگان زن در این دورهها با عنایت به آموزههای اسلامی و اسناد بالادستی و درک جایگاه زن با تصویب قوانینی به پیشرفت موقعیت زنان در جامعة ایران کمک کردند.
تاریخی
علی باغدار دلگشا؛ هما زنجانیزاده
چکیده
توجه به مقولۀ نابرابریهای اجتماعی یکی از موضوعات مهمی است که زنان شاعر در ایران به آن توجهی خاص داشتهاند؛ امری که نخستین نمونههای آن را در اشعار منتشرشده در جراید زننگار اواخر دورۀ قاجار میتوان مشاهده کرد. این پژوهش، که به روش توصیفیـ تحلیلی و با تأکید بر همة شمارگان باقیمانده از روزنامۀ نامۀ بانوان، بهعنوان اولین ...
بیشتر
توجه به مقولۀ نابرابریهای اجتماعی یکی از موضوعات مهمی است که زنان شاعر در ایران به آن توجهی خاص داشتهاند؛ امری که نخستین نمونههای آن را در اشعار منتشرشده در جراید زننگار اواخر دورۀ قاجار میتوان مشاهده کرد. این پژوهش، که به روش توصیفیـ تحلیلی و با تأکید بر همة شمارگان باقیمانده از روزنامۀ نامۀ بانوان، بهعنوان اولین روزنامۀ حاوی اشعار متعدد از زنان، گردآوری شده، در تلاش است با نگاهی جامعهشناختی مسئلۀ اصلی در افکار و اشعار آن شاعران زن را تحلیل و بررسی کند. بررسیهای انجامشده نشان میدهد که موضوع اصلی در شعر این زنان نقد نابرابریهای جنسیتی در جامعۀ مردمَدار ایران است. مخاطب اصلی این اشعار بیشتر زنان ایرانیاند. بر الگوی فردیت زنانهـ «جنس زن»ـ تأکیدی خاص شده است. الگوی مقایسهشده به دلیل توجه به موضوع برابری اجتماعی، جایگاه و حقوق اجتماعی مردان است و اصلیترین راهحلِ رفع نابرابریهای جنسیتی، تغییر نوع نگاه جامعه به زنان و همچنین علمآموزی آنها معرفی شده است.
تاریخی
مهشاد ستوده؛ مهشید میرفخرایی
چکیده
مادیان هزاردادستان یکی از متون حقوقی معتبر به خط و زبان پهلوی است. مادیان در پایان دورة ساسانی، یعنی نیمة نخست قرن هفتم میلادی، نوشته شده و تنها متنی از این دوران است که به مسائل حقوقی پرداخته است. در این کتاب، به مسائلی همچون بردهداری، ضمانت، شراکت، ازدواج، طلاق، نافرمانی (= عدم تمکین) و... اشاره شده است. در دوران ساسانیان، ارتباط متقابلی ...
بیشتر
مادیان هزاردادستان یکی از متون حقوقی معتبر به خط و زبان پهلوی است. مادیان در پایان دورة ساسانی، یعنی نیمة نخست قرن هفتم میلادی، نوشته شده و تنها متنی از این دوران است که به مسائل حقوقی پرداخته است. در این کتاب، به مسائلی همچون بردهداری، ضمانت، شراکت، ازدواج، طلاق، نافرمانی (= عدم تمکین) و... اشاره شده است. در دوران ساسانیان، ارتباط متقابلی بین جایگاه زنان و موقعیت طبقاتی آنها وجود داشت و برای زنانی که از اصول و هنجارهای اجتماعی، خانوادگی و مسائلی مانند آن پیروی نمیکردند، مجازاتهایی مطابق با جایگاه اجتماعی آنان در نظر گرفته میشد. به این گروه از زنان نافرمان میگفتند. در این مقاله، مفهوم نافرمانی یا عدم تمکین، قوانین مربوط به نافرمانیِ زنان در پایههای گوناگون (پادشازن و چگرزن)، تحلیل احکام مربوط به آن، چگونگی مشارکت (= انبازی) و تصرف زن در اموال، قبل و بعد از محرزشدن نافرمانی، شرایط تعلقگرفتن دارایی (= خواسته) و ارث (= بَرماند) به فرزندان زن نافرمان و همچنین چگونگی وضعیت درآمد آنها بررسی شده است.
تاریخی
کلثوم غضنفری؛ حسین بادامچی؛ پروین داوری
چکیده
ازدواج پایۀ اصلی نهاد خانواده است و برای آن در هر دو دین زردشتی و اسلام شرایطی تعریف شده که تحقق ازدواج منوط به احراز آنهاست. مطالعۀ تطبیقی شرایط ازدواج از منظر دو دین زردشتی و اسلام نشان میدهد که وجوه اشتراک و افتراق گوناگونی دربارۀ این موضوع بین دو دین وجود دارد و تحلیل و ارزیابی آنها میتواند به روشنشدن بیشتر ابعاد میراث ...
بیشتر
ازدواج پایۀ اصلی نهاد خانواده است و برای آن در هر دو دین زردشتی و اسلام شرایطی تعریف شده که تحقق ازدواج منوط به احراز آنهاست. مطالعۀ تطبیقی شرایط ازدواج از منظر دو دین زردشتی و اسلام نشان میدهد که وجوه اشتراک و افتراق گوناگونی دربارۀ این موضوع بین دو دین وجود دارد و تحلیل و ارزیابی آنها میتواند به روشنشدن بیشتر ابعاد میراث و سنن مشترک این ادیان بینجامد. روند پژوهش بدینگونه است که ابتدا شرایط ازدواج از منظر دین زردشتی بررسی و تحلیل شده، سپس به همان موضوع از دیدگاه اسلام پرداخته شده است. بررسیهای انجامیافته نشان میدهد که اگرچه در برخی موارد اختلافاتی همچون اهداف متفاوت برای ازدواج و انواع آن وجود دارد، اشتراکات بین آنها، که شامل شرایط ازدواج (سن ازدواج، رضایت سالار، رضایت دختر و پسر و همکفوی) و عقد (ایجاب و قبول، شرایط عاقد، حضور شاهد و مهریه) است، بهمراتب چشمگیرتر از اختلافات دو دیانت است.
تاریخی
نورالدین نعمتی؛ سمانه اسفندیاری
چکیده
در تاریخ ایران، زنان همواره نقشهای مهمی در حوزههای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی برعهده داشتهاند. پس از پیروزی جنبش مشروطه، زنان در جامعۀ ایران به موقعیتهای بالایی در نظام اجرایی و قانونگذاری دست یافتند. با پیروزی انقلاب اسلامی، نقش زنان در حوزههای مختلف اجتماعی نهتنها کاهش نیافته، بلکه در برخی از حوزهها افزایش ...
بیشتر
در تاریخ ایران، زنان همواره نقشهای مهمی در حوزههای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی برعهده داشتهاند. پس از پیروزی جنبش مشروطه، زنان در جامعۀ ایران به موقعیتهای بالایی در نظام اجرایی و قانونگذاری دست یافتند. با پیروزی انقلاب اسلامی، نقش زنان در حوزههای مختلف اجتماعی نهتنها کاهش نیافته، بلکه در برخی از حوزهها افزایش چشمگیری داشته است. زنان در این دوره به نظام اسلامی تعهد سپردند. در این میان، زنان در مجلس شورای اسلامی با حمایت جامعۀ زنان نقش مهمی ایفا کردند. این مقاله به بررسی نقش و عملکرد زن در دو دورۀ اول مجلس شورای اسلامی میپردازد که چگونه به بهترشدن موقعیت زنان کمک کردهاند. پژوهش حاضر بر این فرضیه استوار است که نمایندگان زن در دو دورۀ مجلس شورای اسلامی از طریق گسترش ظرفیتهای حمایتی قانونی در جمهوری اسلامی، از جمله توجه به همۀ مبانی قانونی مورد احترام نظام جمهوری اسلامی به پیشرفت موقعیت زنان در ایران کمک کردند.
تاریخی
خدیجه عالمی؛ حانیه عسکری؛ پروین سهیلشماعی
چکیده
انزوای سیاسی و اجتماعی زن در دورۀ پیش از اسلام و نقش کمرنگ وی در این عرصه، با ظهور اسلام متحول شد. با اینهمه، در دوران خلفا، با ورود عناصری از تعالیم یهودیت و مسیحیت و احیای افکار و سنن جاهلی، زمینۀ این فترت فراهم شد و بازتاب آن در متون تاریخی و روایی بهوضوح نمایان شد. نقد و بررسی این نگاه جاهلی در متون تاریخی و روایی قرون 2ـ7 ه.ق. ...
بیشتر
انزوای سیاسی و اجتماعی زن در دورۀ پیش از اسلام و نقش کمرنگ وی در این عرصه، با ظهور اسلام متحول شد. با اینهمه، در دوران خلفا، با ورود عناصری از تعالیم یهودیت و مسیحیت و احیای افکار و سنن جاهلی، زمینۀ این فترت فراهم شد و بازتاب آن در متون تاریخی و روایی بهوضوح نمایان شد. نقد و بررسی این نگاه جاهلی در متون تاریخی و روایی قرون 2ـ7 ه.ق. محور عمدۀ این پژوهش است، تا به این مسئله بپردازد: شاخصههای سیاسی و اجتماعی نگاه جاهلی به زن در متون تاریخی و روایی قرون2ـ7 ه.ق. چگونه بوده است؟ در پاسخ به سؤال مذکور، این مدعا مطرح میشود که بسیاری از روایات مندرج در متون تاریخی و رواییِ قرون مورد نظر، حاوی نگرش زنستیزی بوده یا سلسلهروایات موثق و مطمئنی ندارند و در زمرۀ جعلیات قرار دارند. از دستاوردهای این پژوهش، شناسایی روایتهای غیرموثق است که در اصلاح و تغییر دیدگاههای جاهلی به زن تأثیرگذار خواهد بود. روش تحقیق در این پژوهش تاریخیـ تحلیلی است و با استفاده از متون و منابع مکتوب قرون 2ـ7 ه.ق. انجام شده است.
تاریخی
فاطمه جان احمدی؛ ریحانه هاشمی شهیدی
چکیده
نقشهای محول و نقشهای محقق دو گونه نقش قابل بررسی در حیات اجتماعی بشرند. در جامعۀ اسلامی، بخشی از این نقشها براساس آیات و روایات به زنان واگذار شده است که جامعهشناختی نقشهای محوّل زنان در جامعة اسلامی نام گرفتهاند. این نقشها تابع شرایط اجتماعی با مقتضیات دین مبین اسلام و متکی بر زمینهها و عواملی در اجتماع اسلامی اجرا ...
بیشتر
نقشهای محول و نقشهای محقق دو گونه نقش قابل بررسی در حیات اجتماعی بشرند. در جامعۀ اسلامی، بخشی از این نقشها براساس آیات و روایات به زنان واگذار شده است که جامعهشناختی نقشهای محوّل زنان در جامعة اسلامی نام گرفتهاند. این نقشها تابع شرایط اجتماعی با مقتضیات دین مبین اسلام و متکی بر زمینهها و عواملی در اجتماع اسلامی اجرا و تقویت شدهاند، برخی از این عوامل احکام امضایی رسولالله(ص) بودهاند و متکی بر مقتضیات و عوامل فطری پیشتر در جامعه، چه به صورت اساسی و چه به گونۀ کماثر، وجود داشتهاند. برخی از این نقشها هم به صورت تأسیسی در اسلام ایجاد شدهاند و دین مقدس اسلام ضمن اعطای این نقشها تلاش کرده است با احالۀ آنها به زنان ضمن برکشیدن موقعیت ایشان بر مکانت و جایگاه اجتماعی این قشر مؤثر بیفزاید. آنچه مقرر است این مقاله بدان بپردازد، تشریح و تبیین احکام امضایی و تأسیسی اسلام و رسول خدا(ص) در تقویت و تفویض نقش محوّل به زنان جامعة اسلامی است که با روش توصیفیـ تحلیلی متکی بر منابع تاریخی به پرسشهای مطرح پاسخ مستدل داده خواهد شد.
تاریخی
حسین بادامچی؛ کلثوم غضنفری؛ پروین داوری
چکیده
در دین زردشتی، شواهدی مبنی بر وجود ازدواج موقت وجود دارد که میتوان آن را با متعه یا ازدواج موقت در فقه امامیه تطبیق داد. اگرچه میان فقهای امامیه و اهل تسنن در تداوم مشروعیت این نوع ازدواج اختلاف نظر وجود دارد، فقهای امامیه با استناد به قرآن و روایات قائل به تداوم آن هستند. این نوع ازدواج از نظر فقه امامیه مشروع است، اما برای انعقاد ...
بیشتر
در دین زردشتی، شواهدی مبنی بر وجود ازدواج موقت وجود دارد که میتوان آن را با متعه یا ازدواج موقت در فقه امامیه تطبیق داد. اگرچه میان فقهای امامیه و اهل تسنن در تداوم مشروعیت این نوع ازدواج اختلاف نظر وجود دارد، فقهای امامیه با استناد به قرآن و روایات قائل به تداوم آن هستند. این نوع ازدواج از نظر فقه امامیه مشروع است، اما برای انعقاد آن باید شرایطی احراز شود که در صورت وجود آن شرایط، چنین ازدواجی صورت میپذیرد. در دین زردشتی نیز، اگرچه مبحث مجزایی در رابطه با این نوع ازدواج وجود ندارد، با توجه به شواهد موجود در متون پهلوی باقیمانده میتوان وجود چنین ازدواجی را تأیید کرد. در این پژوهش، نخست به مسئلۀ ازدواج موقت در دین زردشتی با توجه به شواهد مستقیم و غیرمستقیم موجود در متون پهلوی پرداخته شده و سپس همین مسئله از منظر اسلام بررسی شده است. در پایان، به تطبیق موارد مطرحشده و تحلیل شباهتها و تفاوتهای آنها اقدام شده است. بررسیها نشان میدهد که ازدواج موقت در دو دین زردشتی و اسلام شباهت درخور توجهی به هم دارند؛ اگرچه گاه در اهداف و شرایط این نوع ازدواج تفاوتهایی نیز قابل مشاهده است.
تاریخی
محسن بهشتی سرشت؛ محسن پرویش
چکیده
دوران قاجار آغاز فصل جدیدی در باب حیات زن ایرانی بود، زیرا درنتیجة رشد فکری جامعه در دوران قاجار، زن ایرانی بیش از پیش به عرصۀ اجتماع وارد و نقش او در امور اجتماعی و سیاسی نمایان شد. گفتمان مشروطه و تحول جامعه و آزادیهای ناشی از آن، فرصت و امکانات لازم را در اختیار زنان قرار داد تا دیدگاههای خود را علناً مطرح کنند و به اشکال مختلف ...
بیشتر
دوران قاجار آغاز فصل جدیدی در باب حیات زن ایرانی بود، زیرا درنتیجة رشد فکری جامعه در دوران قاجار، زن ایرانی بیش از پیش به عرصۀ اجتماع وارد و نقش او در امور اجتماعی و سیاسی نمایان شد. گفتمان مشروطه و تحول جامعه و آزادیهای ناشی از آن، فرصت و امکانات لازم را در اختیار زنان قرار داد تا دیدگاههای خود را علناً مطرح کنند و به اشکال مختلف در جهت تحقق آن بکوشند. از ابزارهای مهم آنها برای نیل به این هدفها، انتشار روزنامههای زنانه و ایجاد انجمنهای اجتماعیــ سیاسی بود. یکی از مدافعان حقوق زنان در اواخر دورۀ قاجاریه شهناز آزاد (رشدیه) بود. وی با تأسیس نشریۀ نامة بانوان به دنبال بیداری و آگاهکردن زنان از حقوق و جایگاه خود بود. این روزنامه به چاپ مقالههایی میپرداخت که فقط به قلم زنان نوشته شده بود و بحث اصلی آن تعلیم و تربیت دختران و زنان ایران و اصلاح تفکر عدم حضور زن در اجتماع بود. این پژوهش درصدد است مطالبات اجتماعی و فرهنگی زنان را از دیدگاه نشریۀ نامة بانوان و شخص شهناز آزاد بررسی کند.