هنر
آزاده پشوتنی زاده
چکیده
در آثار هنری تمدنهای کهن، حضور نیروهای ماوراءالطبیعه در قالب تصاویر طبیعی ملموس است و زندگی دنیوی آدمیان را با نیروهای آسمانی پیوند میزند. زندگی ایرانیان باستان بر نظام کشاورزی استوار بوده؛ لذا حاصلخیزی و باروری اهمیت بسیار داشته است. ایزدبانوان و الهگان باروری جایگاه ویژهای در فرهنگهای کهن داشتهاند و شکل فیزیکی ...
بیشتر
در آثار هنری تمدنهای کهن، حضور نیروهای ماوراءالطبیعه در قالب تصاویر طبیعی ملموس است و زندگی دنیوی آدمیان را با نیروهای آسمانی پیوند میزند. زندگی ایرانیان باستان بر نظام کشاورزی استوار بوده؛ لذا حاصلخیزی و باروری اهمیت بسیار داشته است. ایزدبانوان و الهگان باروری جایگاه ویژهای در فرهنگهای کهن داشتهاند و شکل فیزیکی و متافیزیکی ایشان در ارتباط با عناصر طبیعی چون حرکت اجرام سماوی (منطقۀالبروج)، گیاهان، حیوانات و آلات موسیقایی پیوند دارد. ایزدبانوی آناهیتا/ ناهید، نماد حاصلخیزی و باروری و موکل آبها در ایران است. بلندپایگی وی به حدی است که عبادتگاههای متعدد بنا و نذرهای فراوان نثارش میکردند. این نذرها بیانگر وظایف روحانی جسمیتیافتة آناهیتاست که در آثار هنری بسیار نفیس و ملهم از ادبیات دینی آن دوره حلول یافتهاند. از این روی، بازنگری ادبیات دینی و توصیفات دینی ناهید، تحلیلهای نادرست را کاسته و شناسایی این ایزدبانو را در آثار هنری ممکن میکند. این نوشتار سعی دارد با گردآوریهای کتابخانهای و اسنادی (تصویری/ آثار هنری) به روش مطالعۀ تطبیقی آثار هنری به تحلیل و توصیف این موضوع بپردازد؛ تا وجوه اشتراک این مهینالهگان در جوامع مادرسالار و کهن و ریشههای هنری و تصویری مشترک میان آناهیتای ایرانی و دیگر ایزدبانوان باروری هویدا شود.
سهیلا صادقی فسایی؛ محمدحسین شریفی ساعی
چکیده
امروزه همه ما در جامعه رسانهای غوطهوریم. در این میان، تلویزیون یکی از مهمترین ابزارهای جامعهپذیری در جوامع مدرن است و سریالهای تلویزیونی یکی از بهترین ابزارهای انتقال ارزشها در زندگی اجتماعی. هدف از این پژوهش، تحلیل نشانهشناختی شیوههای بازنمایی روابط دختر و پسر در سریالهای تلویزیونی بوده است. بدین منظور با استفاده ...
بیشتر
امروزه همه ما در جامعه رسانهای غوطهوریم. در این میان، تلویزیون یکی از مهمترین ابزارهای جامعهپذیری در جوامع مدرن است و سریالهای تلویزیونی یکی از بهترین ابزارهای انتقال ارزشها در زندگی اجتماعی. هدف از این پژوهش، تحلیل نشانهشناختی شیوههای بازنمایی روابط دختر و پسر در سریالهای تلویزیونی بوده است. بدین منظور با استفاده از روش نشانهشناسی، به بررسی سه سریال ایرانی پربیننده در سالهای 1388، 1389 و 1390 پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان میدهند که این روابط در سریالهای مختلف، در مجموع در سه قاب گفتمانی متفاوت قرار میگیرند: «گفتمان سنت»، «گفتمان نیمهسنتی» و «گفتمان مدرن». هر یک از این گونهها با دلالتهای رسانهای مختلفی رمزگذاری شدهاند. گفتمان سنت، با «عدم رابطه» دختر و پسر همراه بود اما گفتمان نیمهسنتی که برای انطباق سنت با نیازهای اجتماعی جدید پدید آمده است، میزان محدود و مشروعی از رابطه پیش از ازدواج بین دختر و پسر را پذیرفته است («روابط غیرعاشقانه»)؛ رابطهای که با اطلاع خانوادهها صورت میگیرد. در هر دو مورد، بازنمایی با "خوب نمایی" همراه بوده است. اما از سوی دیگر، در رسانه ملی با بازنمایی گفتمان مدرن در روابط دختر و پسر هم مواجه بودهایم. ویژگی الگوهای مدرن، پیدایش روابط عاطفی شدید پیش از ازدواج بین دختر و پسر بوده است؛ رابطهای که نه خانوادهها از آن اطلاعی دارند و نه رضایتی. الگویی از بازنمایی که همیشه با "بدنمایی" رسانهای همراه بوده است. تقابل «سنت و مدرن» و «عقل و عشق» از مهمترین تقابلهای بازنمایی شده در این سریالها بوده است.
صلاح الدین عبدی؛ شهلا زمانی
دوره 2، شماره 3 ، اسفند 1389، ، صفحه 97-116
چکیده
نجیب کیلانی اولین نویسنده ای است که در داستانهای خود به مشکلات مسلمانان فراتر از مرزهای جهان عرب پرداخته و رمانهای آوانگاردانه خود مثل «لیالی ترکستان»، «عذراءجاکرتا» و «عمالقة الشمال» را به این موضوعات اختصاص داده است که حوادث آنها - به ترتیب - در ترکستان، اندونزی و نیجریه اتفاق می افتد. او در این رمان های آوانگارادنه مبارزه ملتهای ...
بیشتر
نجیب کیلانی اولین نویسنده ای است که در داستانهای خود به مشکلات مسلمانان فراتر از مرزهای جهان عرب پرداخته و رمانهای آوانگاردانه خود مثل «لیالی ترکستان»، «عذراءجاکرتا» و «عمالقة الشمال» را به این موضوعات اختصاص داده است که حوادث آنها - به ترتیب - در ترکستان، اندونزی و نیجریه اتفاق می افتد. او در این رمان های آوانگارادنه مبارزه ملتهای معاصر مسلمان را ضداستعمار به تصویر کشیده است و در این مبارزات سهم فراوانی را به زنان مسلمان داده که همپای مردان مبارزه می کنند و بر عقیده و مذهب خود پافشاری می-کنند. زندگی آن ها، فقط در چهارچوب خانه منحصر نمی شود، بلکه پابه پای مردان مبارزه می-کنند. مبارزه آن ها یا شفاهی، یا مسلحانه و یا عقیدتی است. در هر رمان، یک شخصیت اصلی زن وجود دارد، شخصیت هر سه زن، مرکب است. کیلانی، برای شخصیت پردازی از دو شیوهی مستقیم و غیرمستقیم استفاده کرده است. وی برای شخصیت های اصلی بیشتر از عنصر راوی، گفت وگو و توصیف اعمال و رفتار، و برای شخصیت های فرعی بیشتر از شیوه غیرمستقیم، توصیف رفتار، چهره و گفت وگو بهره برده است. همچنین کیلانی توانسته انسجامی ویژه بین عملکرد اشخاص داستانی با اسم شان برقرار کند، چنان که اعمال و رفتار شخصیتهای داستان، شاهدی گویا بر نام شان می باشد. او توجه زیادی به توصیف سیمای ظاهری زنان ندارد، بلکه بیشتر خصوصیات باطنی شان را به تصویر کشیده است، جزئیاتی که در توصیف شخصیت های زن ارایه داده، بیانگر اطلاعات وسیعش از جایگاه زن در اسلام است.
بهاره جواهری
دوره 3، شماره 2 ، دی 1390، ، صفحه 97-118
چکیده
پروفسور ژان یویوت، یکی از بزرگترین مصرشناسان فرانسه می گوید: «شاید به خلاف آنچه خود مصری ها می پندارند، خاستگاه همه چیز در مصر نباشد، ولی باید بپذیریم که حدود 3000 سال پیش از میلاد مسیح، مصر?1? از سرزمین های همسایه اش بسیار پیشرفته تر بوده است. نشانه های ماندگار، شاهکارهای معماری و آثار هنری به جا مانده از آن، از ورای قرن ها به دست ما رسیده ...
بیشتر
پروفسور ژان یویوت، یکی از بزرگترین مصرشناسان فرانسه می گوید: «شاید به خلاف آنچه خود مصری ها می پندارند، خاستگاه همه چیز در مصر نباشد، ولی باید بپذیریم که حدود 3000 سال پیش از میلاد مسیح، مصر?1? از سرزمین های همسایه اش بسیار پیشرفته تر بوده است. نشانه های ماندگار، شاهکارهای معماری و آثار هنری به جا مانده از آن، از ورای قرن ها به دست ما رسیده اند؛ و همین امر شهرتی بیش از تمدن های دیگر آن زمان برایش به ارمغان آورده است.» (یویوت، 112) تاکنون بارها در مورد این کشور، حکمرانان آن، این که فراعنه که بودند و چه کردند سخن ها گفته و کتاب ها نوشته اند. ما در این مقاله می کوشیم به چشم انداز دیگری از مصر باستان بپردازیم: حضور زنان در سطوح مختلف معنوی و اجتماعی و برخورداری آنها از حقوق و امتیازاتی که نه تنها در آن دوران، بلکه حتی امروز نیز بسیاری کشورهای دیگر از آنها بی بهره اند. در مصر فراعنه، اوج معنویت از آن زنان بود، زنان می توانستند در رأس بالاترین مناصب حکومتی و دولتی قرار گیرند و حتی گاهی در مقام فرعون، زمام امور را در دست بگیرند.
بین المللی
احسان قبول؛ عبدالله رادمرد؛ تکتم عابدی
چکیده
تصویرشناسی یکی از شاخههای ادبیات تطبیقی است که از رهگذر آثار ادبی به شناسایی ویژگیها و نگرشهای اقوام و ملل دیگر میپردازد. شناسایی تصویر زنان اقوام و کشورها از منظر یک شاعر یا نویسندة خارجی از موضوعات دانش تصویرشناسی است که نقش مهمی در شناخت جایگاه، علایق و نگرش به زنان آن جوامع دارد. در این مقاله برآنیم که انواع تصاویر زنان را ...
بیشتر
تصویرشناسی یکی از شاخههای ادبیات تطبیقی است که از رهگذر آثار ادبی به شناسایی ویژگیها و نگرشهای اقوام و ملل دیگر میپردازد. شناسایی تصویر زنان اقوام و کشورها از منظر یک شاعر یا نویسندة خارجی از موضوعات دانش تصویرشناسی است که نقش مهمی در شناخت جایگاه، علایق و نگرش به زنان آن جوامع دارد. در این مقاله برآنیم که انواع تصاویر زنان را در سفرنامة ابنفضلان شناسایی کنیم. این سفرنامه از نخستین آثار بهجامانده دربارة سرزمینهای حوضة رود ولگا و آسیای مرکزی است که نویسندة آن از ایران و سرزمین ترکان نیز گذر داشته است. در این سفرنامه، اطلاعات و تصاویر ارزشمند و منحصربهفردی از تصویر زنان اقوام ترک، بلغار، ایران و روس ارائه شده که ما این اطلاعات و تصاویر را از چهار منظر ازدواج، پوشش، زیورآلات و کنیزان و براساس روش تحقیق در تصویرشناسی دستهبندی و بررسی کردهایم. نتیجة پژوهش حاضر این است که آن دسته از تصاویر زنان که براساس عقاید و محیط زندگی ابنفضلان برایش عجیب و غیرعادی بوده، در اثر او برجستگی بیشتری دارد که به ترتیب در اقوام روس، ترک، بلغار و ایران خود را نشان میدهد.
غلامرضا معروف؛ نادر شایگان فر
چکیده
چکیدهمقارن مشروطه، در فضای آزادیخواهانۀ نشریات ایران، مفهومی بیسابقه موسوم به «زن بهمثابۀ شهروند» شکل گرفت که با مختصات زن سنتی ذیل سایه ی مرد تعریف شده بود، در تضاد بود، این پژوهش که در حوزۀ مطالعات زنان جای میگیرد، با رویکردی انتقادی و با تکیه بر اندیشههای تبارشناسانۀ میشل فوکو بر این پرسش تمرکز دارد که در گسل سنت ...
بیشتر
چکیدهمقارن مشروطه، در فضای آزادیخواهانۀ نشریات ایران، مفهومی بیسابقه موسوم به «زن بهمثابۀ شهروند» شکل گرفت که با مختصات زن سنتی ذیل سایه ی مرد تعریف شده بود، در تضاد بود، این پژوهش که در حوزۀ مطالعات زنان جای میگیرد، با رویکردی انتقادی و با تکیه بر اندیشههای تبارشناسانۀ میشل فوکو بر این پرسش تمرکز دارد که در گسل سنت ـ مدرنیته چگونه هویتی موسوم به «زن ـ ضعیفه» که اغلب ابژۀ جهان مردان بود، در مقام «زن ـ شهروند» همدوش مردان ظاهر شد. در این مسیر به کمک بایگانیپژوهی و تمرکز بر اسناد آرشیوی، تأثیر پیوستن ایران به معاهدۀ منع بردهداری بروکسل 1890م/ 1308هـ.ق بر شکلگیری سوژۀ زن آزادیخواه، مدّ نظر است. بر این مبنا براساس اسناد آرشیوی پروندۀ «ابوالقاسم نیلفروش» مطالعه شد سپس با بهرهگیری از تبارشناسی فوکویی طی ده گام این دگردیسی مورد تأمل قرار گرفت. حاصل جستوجو اینکه پذیرش ممنوعیت نگهداری کنیز و برده در ایران، نخستین سنگر سنت بود که مدرنیته فتح کرد و اگرچه بهدشواری، اما توانست زمینههای شکلگیری آزادی زنان و سوژۀ زن ـ شهروند را مهیا کند، از این منظر عصر مشروطه عصر استقرار و پذیرش همگانی منع بردهداری و پیروزی اخلاق مدرن بر احکام سنتی است.
مجید موحد؛ محمدجواد عسکری¬چاوردی؛ زهرا یادعلی
چکیده
ضربالمثلها جملات کوتاهی هستند با مفاهیمی عمیق و برخاسته از قالبها و تصورات اجتماعی که جهتگیری و تشخیص موقعیتهای اجتماعی را فراهم میکنند. این مطالعه به دنبال بررسی بازتاب مفهوم زن و مسائل زنان در میان ضربالمثلهای محلی شهرستان لامرد میباشد. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی به گردآوری و تحلیل ضربالمثلهایی ...
بیشتر
ضربالمثلها جملات کوتاهی هستند با مفاهیمی عمیق و برخاسته از قالبها و تصورات اجتماعی که جهتگیری و تشخیص موقعیتهای اجتماعی را فراهم میکنند. این مطالعه به دنبال بررسی بازتاب مفهوم زن و مسائل زنان در میان ضربالمثلهای محلی شهرستان لامرد میباشد. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی به گردآوری و تحلیل ضربالمثلهایی در خصوص زنان پرداخته شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشاندهند? آن است که در این جامعه هیچگونه نقش اجتماعی و یا حرفهای برای زنان قائل نبوده و ضربالمثلها پیرامون دو محور ویژگیهای مختلف شخصیتی زنان و نقشهای آنها درون خانواده از جمله نقش مادری و همسری معطوف به مردسالاری موجود در این شهر شکل گرفته است.
عزت ملاابراهیمی؛ حبیب کشاورز
چکیده
برخی از مضامین شعر معاصر فلسطین همواره مورد توجه و اقبال شاعران این سرزمین قرار داشته است که از این میان میتوان به جلوههای گوناگون شعر عاطفی بهویژه غزل و شعر عاشقانه اشاره کرد. غزل از مهمترین موضوعات شعر معاصر فلسطین به شمار میرود که شعرای مرد و زن این دیار بسیار در این عرصه هنرنمایی کردهاند. اما اختلاف چشمگیری میان غزل زنان ...
بیشتر
برخی از مضامین شعر معاصر فلسطین همواره مورد توجه و اقبال شاعران این سرزمین قرار داشته است که از این میان میتوان به جلوههای گوناگون شعر عاطفی بهویژه غزل و شعر عاشقانه اشاره کرد. غزل از مهمترین موضوعات شعر معاصر فلسطین به شمار میرود که شعرای مرد و زن این دیار بسیار در این عرصه هنرنمایی کردهاند. اما اختلاف چشمگیری میان غزل زنان و مردان فلسطینی وجود دارد که این امر از وجود تفاوتهای جسمی و روانی آن دو نشأت میگیرد. در این مقاله سعی بر آن شده است تا این تفاوتها مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد و علل و انگیزههای آن واکاوی شود. در خلال این بررسیها که به روش اسنادی و کتابخانهای انجام شده است، مشخص گردید که زنان به هنگام سرایش اشعار عاطفی و عاشقانه کمتر به ذکر مسائل جسمی و توصیف زیباییهای ظاهری محبوب میپردازند؛ نمود جلوهها و مظاهر عاطفی در شعر آنان به مراتب قویتر از شعر مردان است و استفاده از رمز، نماد و استعاره در شعر عاطفی زنانه کاربرد بیشتری دارد.
عزت السادات میرخانی
چکیده
مسأله عدالت جنسیتی، اگرچه در نهادهای حقوقی و اجتماعی موضوعی وارداتی قلمداد میگردد و در عرصه تئوریک کراراً مورد توجه قرار گرفته است، لیکن در عرصههای عملیسازی آن، به سبب اختلاط در فرهنگها و عدم پالایش مبانی آن، با چالشهایی روبرو بوده که نیازمند تبیینی درست در عرصه گرایشها و نگرشهای متکی بر فرهنگ بومی و اسلامی است. بهویژه ...
بیشتر
مسأله عدالت جنسیتی، اگرچه در نهادهای حقوقی و اجتماعی موضوعی وارداتی قلمداد میگردد و در عرصه تئوریک کراراً مورد توجه قرار گرفته است، لیکن در عرصههای عملیسازی آن، به سبب اختلاط در فرهنگها و عدم پالایش مبانی آن، با چالشهایی روبرو بوده که نیازمند تبیینی درست در عرصه گرایشها و نگرشهای متکی بر فرهنگ بومی و اسلامی است. بهویژه آنکه استحکام نهاد خانواده از اساسیترین اهداف قانونگذار اسلامی است. در منش توحیدی، زوجیت، وحدت برخاسته از جذب و انجذابی حکیمانه است که تحقق عدالت در عین قوامیابی اصول ارزشی دیگری چون: کرامت انسانی، امنیت و سکونت، مودت و رحمت، احسان و مروت صورت میپذیرد. هدف از نگارش این مقاله، تبیین جایگاه محوری اصل عدالت در نظام قانونگذاری اسلامی و تأثیر آن بر عدالت جنسیتی در روابط انسانی اعضاء خانواده است که مستلزم بیان تفاوتهای بنیادین میان دو نظام فکری؛ خدا محور و انسان محور میباشد. به نظر میرسد عدالت جنسیتی از حکیمانهترین مختصات نظام قانونگذاری اسلام است که برخاسته از تناسب و تفاوتهای معنادار در نظام خلقت و قانون شریعت است و در مناسبات عاطفی، اخلاقی و اقتصادی خانواده از دقایق و لطایفی برخوردار است که در آن، اصل عدالت با تمامی ارزشهای انسانی درآمیخته و چتری از تسهیل، تکریم، تنظیم و تعدیل را در سایه اندیشه توحیدی فراهم ساخته و تضمینکننده مقاصد و اصول و قواعد شرعی است.
حسین حیدری؛ محدثه قاسم پور
چکیده
خویشاپیوندی یا ازدواج با محارم، ترجمة مصطلح واژة پهلوی خودوده (xw?d?dah) است؛ موضوعی که اغلب آن را به ایرانیان باستان منسوب میدارند. اما این موضوع هرگز خاص ایرانیان نبوده است و نمونه-هایی از آن را در فرهنگهای دیگر نیز میتوان یافت. این مقاله پس از بیان نمونههایی از فرهنگهای دیگر و ایرانیان باستان، به شاهنامه و نمونههای موجود ...
بیشتر
خویشاپیوندی یا ازدواج با محارم، ترجمة مصطلح واژة پهلوی خودوده (xw?d?dah) است؛ موضوعی که اغلب آن را به ایرانیان باستان منسوب میدارند. اما این موضوع هرگز خاص ایرانیان نبوده است و نمونه-هایی از آن را در فرهنگهای دیگر نیز میتوان یافت. این مقاله پس از بیان نمونههایی از فرهنگهای دیگر و ایرانیان باستان، به شاهنامه و نمونههای موجود در آن میپردازد. در این نامة کهن در مقام بازگویی داستانهای ایرانیان باستان، ازدواج با محارم طرح میگردد و در توجیه آن دو نظر بیان شده است: که نخستین ازآنِ دقیقی زرتشتی است که این ازدواجها را بر اساس متون مزدایی توجیه کرده و آیین عجم میخواند و دیگری ازآنِ فردوسی است که از آن با عنوان «دین پهلوی» یا روشی شاهانه نام برده است. این جستار این دو نظریه را گزارش و تحلیل میکند.
فهیمه فرهمندپور؛ مرضیه معماری
دوره 3، دوره 1، شماره 3 ، آبان 1390، ، صفحه 115-133
چکیده
در ظاهر برخی روایات، بهره مندی کامل زنان از موهبت عقل مورد تردید قرار گرفته و این سئوال اساسی را موجب گردیده که آیا در اندیشه معصومین (علیهم السلام) زن دارای نقیصه ذاتی در عقل است یا شرایط زمان و محیط تربیتی در این خصوص تأثیر دارد؟
از آن جا که کمال عقل از جمله شرایط احراز مسئولیت اخلاقی شمرده شده است، موضوع از آن جهت برای زنان اهمیت می ...
بیشتر
در ظاهر برخی روایات، بهره مندی کامل زنان از موهبت عقل مورد تردید قرار گرفته و این سئوال اساسی را موجب گردیده که آیا در اندیشه معصومین (علیهم السلام) زن دارای نقیصه ذاتی در عقل است یا شرایط زمان و محیط تربیتی در این خصوص تأثیر دارد؟
از آن جا که کمال عقل از جمله شرایط احراز مسئولیت اخلاقی شمرده شده است، موضوع از آن جهت برای زنان اهمیت می یابد که شبهه بروز نقیصه عقلانی، مسئولیت اخلاقی ایشان را از اساس باطل می سازد. در این مقاله تلاش شده است با دسته بندی و تحلیل دقیق خانواده احادیث در مورد عقل و نیز بررسی مجموعه آیات و روایات در این خصوص و نیز بیان و نقد نظریات گوناگون در این زمینه، نظریه جامعی درباره عقل و طبعاً مسئولیت اخلاقی ایشان ارایه شود.
تبیین کامل مفهوم عقل و تحلیل روایات معصومین (علیهم السلام) روشن می سازد که زنان در مسئله عقل تفاوت ذاتی با مردان ندارند و تأثیر عوامل دیگری در این موضوع قابل بررسی است. زن به حکم برخورداری از روح انسانی، شرایط مسئولیت اخلاقی را دارد؛ هرچند باید با درک مأموریت های ویژه خود و ایجاد توازن میان نیروی تعقل و نعمت عاطفه و احساسات، شرایط را برای ایفای کامل مسئولیت های خویش فراهم آورد.
عفت السادات افضل طوسی؛ مهدیس مهاجری
چکیده
مهاجرت مسئلهای فرهنگی است که تداعیگر مفاهیمی مانند هویت، ازخودبیگانگی، غربت و نوستالژی است. مهاجرت بر اندیشه و آثار هنرمندان تأثیر مستقیم میگذارد. آثار هنرمندان مهاجر به واسطة بیان مضامین ویژه در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در این میان، هنرمندان مهاجر کشورهای اسلامی نیز توانستهاند با نمایش آثار خود ابعاد ...
بیشتر
مهاجرت مسئلهای فرهنگی است که تداعیگر مفاهیمی مانند هویت، ازخودبیگانگی، غربت و نوستالژی است. مهاجرت بر اندیشه و آثار هنرمندان تأثیر مستقیم میگذارد. آثار هنرمندان مهاجر به واسطة بیان مضامین ویژه در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در این میان، هنرمندان مهاجر کشورهای اسلامی نیز توانستهاند با نمایش آثار خود ابعاد گوناگون هنر مهاجران را به تصویر بکشند. یکی از جنبههای فرهنگ که در جریان مهاجرت دچار تحول میشود، زبان و به دنبال آن خط است. خط بخشی مهم از آثار هنرمندان کشورهای اسلامی است و وابستگی آن به زبان کارکردهای مختلفی را برای آن به وجود آورده است. در میان هنرمندان مهاجر، زنان هنرمند نیز خط را بهعنوان عنصر مهم کار خود برگزیدهاند. پرسش اصلی تحقیق این است که نقش خط در آثار هنرمندان زن مهاجر چیست و به چه دلیل از خط و نوشتار در آثار خود بهره بردهاند؟ این نوشتار که با روش توصیفیـ تحلیلی و اطلاعات گردآوریشدة کتابخانهای انجام شده است، براساس دیدگاه باختین به تحلیل آثار مورد نظر میپردازد. میخاییل باختین از اندیشمندان قرن بیستم است که در حوزة انسانشناسی نظریة «دیگری» و «دیگربودگی» را مطرح کرده است. او باور دارد انسان همواره به انسان دیگر نیازمند است و از دریچة انسان دیگر به خود نگاه میکند و یکی از عومل تأثیرگذار در شکلگیری و شناخت موقعیت انسان، دیگری است. با مطالعة آثار هنرمندان زن مهاجر از کشورهای ایران، عراق، فلسطین، الجزایر، مراکش و مصر آثاری از لالا الصعیدی از مراکش، شیرین نشاط از ایران و هیف کهرمان از عراق انتخاب شده است. نتایج بررسی نشان میدهد این زنان مهاجر خط را برای بیان هویت و دیگربودگیشان به کار برده و در موقعیت دیگری دست به خلق اثر زدهاند و برآناند تا هویت و دیگربودگیشان را نمایش دهند.
هنر
میترا علوی طلب
چکیده
حضور شخصیتهای زن در نمایشنامههای دوران تکوین ادبیات نمایشی ایران، یعنی قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم، حالات و جلوههای متفاوتی یافته و بهشکلی متناقضنما[1] طرح شده است. دگرگونیهای جامعهشناختی در سدۀ سیزدهم خورشیدی که حاصل رویارویی با جهان غرب بود، رشد موقعیت زنان را ضروری میکرد و به ترس و اضطرابی دامن میزد که با برجستهشدن ...
بیشتر
حضور شخصیتهای زن در نمایشنامههای دوران تکوین ادبیات نمایشی ایران، یعنی قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم، حالات و جلوههای متفاوتی یافته و بهشکلی متناقضنما[1] طرح شده است. دگرگونیهای جامعهشناختی در سدۀ سیزدهم خورشیدی که حاصل رویارویی با جهان غرب بود، رشد موقعیت زنان را ضروری میکرد و به ترس و اضطرابی دامن میزد که با برجستهشدن این جایگاه همراه بود. این دوران همزمان با شکلگیری ادبیات نمایشی و تئاتر در ایران بهمثابۀ پدیدهای جدید است که نویسندگان و کنشگران این عرصه آن را بستر مناسبی برای طرح مسائل اجتماعی و سیاسی تلقی میکردند. در پژوهش حاضر با ابتنا به رویکرد بازتاب در جامعهشناسی هنر که آثار هنری را آینهای در برابر اجتماع تلقی میکند، تحلیل گفتمان انتقادی نمایشنامههای شاخص این دوران از نویسندگانی مانند آخوندزاده، میرزاآقا تبریزی، کمالالوزاره محمودی، عبدالحسین نوشین، حسن مقدم و رفیع حالتی صورت گرفته است. نمایشنامههای منتخب به روش توصیفی- تحلیلی و به شیوهای که نورمن فرکلاف پیشنهاد میدهد، در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی شدهاند. در سطح توصیف به پلات نمایشنامه بهمنزلۀ یکی از مهمترین جنبههای درام و کارکرد شخصیتهای زن در آن پرداخته شده است. در سطح تفسیر با نگاهی به وقایع اجتماعی مربوط به زنان در این دوره، مقایسهای میان کنشگری زنان در نمایشنامه و میزان و نقش آنان در جامعه انجام شده است. درنهایت در مرحلۀ تبیین، علت فاصلۀ تغییر الگوهای اجتماعی و نقش زنان در نمایشنامهها بررسی شده است. نتیجۀ تحلیل نمایشنامهها در بستر گفتمانی دوران نشان میدهد با اینکه در این زمان همواره بر نقش کلیدی زنان در اجتماع و ارتقای آنان تا حد سوژۀ سخنگو بهعنوان یکی از نمودهای پیشرفت تأکید میشود، همچنان حاکمیت گفتمان مردسالارانه و هراس از برکشیدن زنان، با اقتدار بر نمایشنامههای این دوران صدساله سایه افکنده است؛ بهطوریکه نقش زنان یا با مفاهیمی مانند مکر، فریبکاری و توطئه همراه است یا شخصیتهای نمایشی زن در حد ابژۀ نظربازی مردان و اغواگری باقی میمانند.
مهناز شایسته فر؛ زهره شایسته فر؛ رضوان خزائی
چکیده
در دور? قاجاری، مصوران و چهرهپردازانی پا به عرصه هنر ایران نهادند و شیو? خاصی را در خلق آثار هنری رقم زدند. در این دوره بنا به علاقه و پشتیبانی بعضی از سلاطین، تابلوهای نقاشی، کتاب های نفیس و قلمدانهای ارزشمندی خلق شد که همه در نوع خود بی نظیر و ممتاز بودند.
آثار هنری و تاریخی مربوط به این دوره را میتوان از غنی ترین گنجینه ها، خصوصاً ...
بیشتر
در دور? قاجاری، مصوران و چهرهپردازانی پا به عرصه هنر ایران نهادند و شیو? خاصی را در خلق آثار هنری رقم زدند. در این دوره بنا به علاقه و پشتیبانی بعضی از سلاطین، تابلوهای نقاشی، کتاب های نفیس و قلمدانهای ارزشمندی خلق شد که همه در نوع خود بی نظیر و ممتاز بودند.
آثار هنری و تاریخی مربوط به این دوره را میتوان از غنی ترین گنجینه ها، خصوصاً در زمینه تصویرگری و نقاشی دانست؛ زیرا با دقت و تأمل در آنها می توان به ویژگی ها و جزییات جالب توجهی در خصوص اوضاع اجتماعی حاکم بر آن دوره پی برد.
یکی از گویاترین آثار این دوره، قلمدان نگاریهای استادانه ای است، که اکثر آنها در شهرهای تهران، اصفهان و شیراز به دست استادان قلمداننگار تهیه شدهاند. بیشترین بخش تصویرپردازی این قلمدانها، پیکره نگاریهای زنان و در بخشی، متأثر از پیکرههای اروپایی هم دوره قاجار بوده که بخش اعظمی از آنها اینک در مجموعه ناصر خلیلی در لندن جمعآوری و نگهداری میشوند. با بررسی نگاره های این مجموعه، میتوان چنین نتیجه گرفت که، باورها و اعتقادات اجتماعی، نوع و نگرش زندگی مردم به ویژه زنان، به عنوان بخشی مهم از جامعه روزگار قاجار و تأثیرات فرهنگ غرب که بازتاب سفرها و بازدیدهای متعدد درباریان، نقاش ها و متمولان قاجاری؛ به خوبی در شیوه و سبک نگارگری و قلمدان نگاریهای این دوره انعکاس یافته است.
روح انگیز کراچی
چکیده
بحث دربارة ادبیات زنانه و مردانه، مخالفان و موافقانی دارد. مخالفان به فراجنسیتیبودن ادبیات تأکید میکنند و نظریهپردازان فمنیست و موافقان با پژوهش از زاویههای مختلف به این نتیجه رسیدهاند که ادبیات زنانه و مردانه تفاوت دارد. به منظور یافتن پاسخ این پرسش که آیا جنسیت بر ادبیات تأثیرگذار است، کوشش شد موضوع بحثشده با رویکردهای ...
بیشتر
بحث دربارة ادبیات زنانه و مردانه، مخالفان و موافقانی دارد. مخالفان به فراجنسیتیبودن ادبیات تأکید میکنند و نظریهپردازان فمنیست و موافقان با پژوهش از زاویههای مختلف به این نتیجه رسیدهاند که ادبیات زنانه و مردانه تفاوت دارد. به منظور یافتن پاسخ این پرسش که آیا جنسیت بر ادبیات تأثیرگذار است، کوشش شد موضوع بحثشده با رویکردهای مختلف زیستشناختی، روانشناختی، جامعهشناختی، زبانشناختی و ادبیات بررسی و تحلیل شود تا تفاوت ادبیات زنانه و مردانه از جنبههای مختلف نشان داده شود. اثر ادبی محصول ذهنیت، زبان و جهان هنرمند است و تأثیر جنسیت بر آن نخست با دو عامل اصلی ارتباط دارد. از یکسو، تفاوت ذاتی بین زن و مرد در ایجاد تفاوتهای ذهنی، رفتاری، اندیشگی و زبانی بهمنزلة ابتداییترین عامل تفاوت بر ادبیات تأثیرگذار است و از سوی دیگر، تفاوت جنسیتی، که برساختۀ جامعه و فرهنگ است، سبب تبعیض، نابرابری و تسلط مردان بر زنان شده است. مجموعهای از این تفاوتها به خلق دنیای ذهنی، جهانبینی، تجربه، تفکر، نگاه، زبان و نوشتار متفاوت زنان و مردان انجامیده و بازتاب تفاوتها در آثار ادبی در سطح پارهای از شکلهای زبانی، سبک، مضمون، درونمایه و نوع بیانِ متفاوت خود را آشکار کرده است.
باستان شناسی
بهروز افخمی؛ صبا فرج زاده؛ سید مهدی حسینی نیا
چکیده
آب در ایران باستان بسیار ارجمند بوده است. برای پاسداری و محافظت از آب، چند ایزد وجود داشته که آناهیتا محبوبترین آنها بهشمار میآمد. محبوبیت و جایگاه آناهیتا را با بررسی در آثار هنری ایران باستان میتوان مشاهده کرد. بیتردید، وجود و استمرار باورهای اساطیری و مذهبی برآمده از دل فرهنگ و تاریخ ایرانی، مهمترین عامل حضور همیشگی ...
بیشتر
آب در ایران باستان بسیار ارجمند بوده است. برای پاسداری و محافظت از آب، چند ایزد وجود داشته که آناهیتا محبوبترین آنها بهشمار میآمد. محبوبیت و جایگاه آناهیتا را با بررسی در آثار هنری ایران باستان میتوان مشاهده کرد. بیتردید، وجود و استمرار باورهای اساطیری و مذهبی برآمده از دل فرهنگ و تاریخ ایرانی، مهمترین عامل حضور همیشگی آناهیتاست. بنابراین، نقش آناهیتا نهتنها بهمنزلۀ عنصری تجسمی در هنر، که بیشتر دربردارندة مفاهیمی نمادی و بنیادین بوده است. این تحقیق، به تجزیهوتحلیل تجسمی نقوش آناهیتا و توصیف فضاها و ترکیبات تصویری آن در هنر ادوار تاریخی ایران باستان از قبیل مهرها، سکهها، نقوش برجستهها و ظروف فلزی در دوران ساسانی و مقایسه با مناطق و حوزههای فرهنگی دیگر پرداخته است. تحقیق از نوع کیفی و روش آن تحلیلیـ تطبیقی است و چنین نتیجه گرفته میشود که هستی و وجود تاریخی آناهیتا متعلق به میراث معنوی ایرانی است که صرفاً از جنبۀ مادی از مناطق و حوزههای فرهنگی دیگر چون؛ بابل، فنیقیه، یونان و روم باستان تأثیر پذیرفته است.
فریده حمیدی؛ مجید ابراهیم دماوندی؛ یاسین رستمی
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تفاوتهای جنسی در رشد زبان و مهارتهای آن در میان دانشآموزان پایة اول ابتدایی شهرستان مریوان است.بدین منظور، 260 نفر (140 نفر پسر و 120 نفر دختر) از دانشآموزان پایة اول ابتدایی، که در سال تحصیلی 1389ـ1390 مشغول به تحصیل بودند، به روش نمونهگیری تصادفی طبقهای و خوشهای چندمرحلهای انتخاب شدند. ...
بیشتر
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تفاوتهای جنسی در رشد زبان و مهارتهای آن در میان دانشآموزان پایة اول ابتدایی شهرستان مریوان است.بدین منظور، 260 نفر (140 نفر پسر و 120 نفر دختر) از دانشآموزان پایة اول ابتدایی، که در سال تحصیلی 1389ـ1390 مشغول به تحصیل بودند، به روش نمونهگیری تصادفی طبقهای و خوشهای چندمرحلهای انتخاب شدند. ابزار تحقیق، آزمون رشد زبان TOLD-P-3 برای سنجش رشد زبان و مهارتهای آن بود که شامل شش خردهمقیاس اصلی و سه خردهمقیاس فرعی است. دادهها با استفاده از آزمون t گروههای مستقل تحلیل شدند.یافتهها نشان داد بین مهارتهای گوشکردن، صحبتکردن، معناشناسی، و نحو تفاوت معناداری در دختران و پسران وجود دارد. اما بین مهارت سازماندهی گفتار در دختران و پسران تفاوت معناداری وجود ندارد. به این معنی که دختران در مهارتهای گوشکردن، صحبتکردن، معناشناسی، و نحو رشد بیشتری دارند، اما در مهارت سازماندهیکردن، دختران و پسران تقریباً همانند یکدیگر عمل میکنند و تفاوتی بین آنها وجود ندارد ) 01/0(P≤.
باستان شناسی
حبیب شهبازی شیران؛ اسماعیل معروفی اقدم؛ سعید ستارنژاد؛ فریبرز طهماسبی
چکیده
آثار هنری ایران، همچون هنر فلزکاری، در طول ادوار تاریخی، انعکاسدهندة اندیشهها و دیدگاههای مختلفی از جمله مسائل سیاسی، اقتصادی، آیینی و مذهبی بوده و در این میان آثار فلزی دورة ساسانی، که از نظر تعدد و تنوع نقوش در نوع خود بینظیرند، بهترین نمایندة انتقال باورها و تفکرات جامعة عصر خود محسوب میشوند. یکی از عناصر پرتکرار ...
بیشتر
آثار هنری ایران، همچون هنر فلزکاری، در طول ادوار تاریخی، انعکاسدهندة اندیشهها و دیدگاههای مختلفی از جمله مسائل سیاسی، اقتصادی، آیینی و مذهبی بوده و در این میان آثار فلزی دورة ساسانی، که از نظر تعدد و تنوع نقوش در نوع خود بینظیرند، بهترین نمایندة انتقال باورها و تفکرات جامعة عصر خود محسوب میشوند. یکی از عناصر پرتکرار تزیین، از لحاظ نقوش به تصویر کشیده شده روی ظروف زرین و سیمین دورة ساسانی، نقش زنان یا اگر تیزبینانه اشاره شود، نقش ایزدبانوی آناهیتاست. در ظروف این دوره، آناهیتا به صورت زنی نیمهبرهنه و خوشاندام، به همراه نقوشی فرعی همچون نیلوفر، سگ، ماهی، عقاب، انار، نوزاد، انگور، سبوی آب و... به تصویر درآمده است. مطالعات و بررسیهای انجامگرفته اثبات میکند اشیای موجود در دستان این الهه و نقوش گیاهی، انسانی و حیوانی قرارگرفته در صحنة نمایش او به نوعی اوصاف، مظاهر و کارکردهای وی را نمایانگر میکند که در اوستا به طور کامل در مورد آن سخن به میان آمده و بر همین اساس میتوان گفت که هنرمندان دورة ساسانی با آگاهی کامل از باورهای اسطورهای و مذهبی زمان خود به انتخاب این نقوش پرداختهاند.
جامعه شناسی
مهران سهراب زاده؛ فاطمه منصوریان راوندی
چکیده
اگرچه در دنیای جدید خشونت فیزیکی کمتر از گذشته به چشم میخورد، خشونتهای کلامی به دلیل اینکه همواره در ساختار فرهنگی جامعه پنهان مانده است کمتر مشخص میشود و به دلایل فرهنگی در بسیاری از موارد به رسمیت شناخته نمیشود. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف مطالعة تجربة زیستة زنان از خشونت کلامی، 11 نفر از زنانی را که به مراکز مشاورة شهر کاشان ...
بیشتر
اگرچه در دنیای جدید خشونت فیزیکی کمتر از گذشته به چشم میخورد، خشونتهای کلامی به دلیل اینکه همواره در ساختار فرهنگی جامعه پنهان مانده است کمتر مشخص میشود و به دلایل فرهنگی در بسیاری از موارد به رسمیت شناخته نمیشود. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف مطالعة تجربة زیستة زنان از خشونت کلامی، 11 نفر از زنانی را که به مراکز مشاورة شهر کاشان مراجعه کرده بودند، با استفاده از تکنیک مصاحبة عمیق، مورد مطالعه قرار داد و با روش تحلیل تماتیک دادهها را تحلیل کرد. نتایج پژوهش نشان میدهد تجارب زنان از خشونت کلامی در محیط خانواده در قالب دو مقولة ابعاد گوناگون خشونت کلامی و دلایل بروز آزار و خشونت کلامی بیان شدهاند. ابعاد گوناگون خشونت کلامی حاصل کشف مقولات تفسیری نظیر بیاعتنایی به زن، خشونت کلامی در پوشش شوخی، پایینآوردن ارزش و احترام زن، برخورد تحکمآمیز با زن و مقولات تفسیری سیستم اجتماعیشدن نامناسب، تبعیض و نابرابری جنسیتی، ضعف قوانین، ارزشهای مردسالاری و یادگیری اجتماعی از عوامل مهم و مؤثر بر دلایل بروز خشونت کلامی بودهاند.
باستان شناسی
بهمن فیروزمندی؛ مژگان خان مرادی
چکیده
این پژوهش به مطالعۀ نقش و جایگاه زن در دورة اشکانی میپردازد. منابع تاریخی بسیار گذرا به زنان این دوره پرداخته و اطلاعاتی سطحی و گاه بدور از واقعیت ارائه کردهاند. این منابع صرفاً چند تن از زنان درباری، محدودیتهای اجتماعی زنان، برخی ازدواجهای سیاسی، و موضوع ازدواج با محارم را بر ما هویدا ساختهاند. در این نوشتار، برای دستیابی ...
بیشتر
این پژوهش به مطالعۀ نقش و جایگاه زن در دورة اشکانی میپردازد. منابع تاریخی بسیار گذرا به زنان این دوره پرداخته و اطلاعاتی سطحی و گاه بدور از واقعیت ارائه کردهاند. این منابع صرفاً چند تن از زنان درباری، محدودیتهای اجتماعی زنان، برخی ازدواجهای سیاسی، و موضوع ازدواج با محارم را بر ما هویدا ساختهاند. در این نوشتار، برای دستیابی به وضعیت زن در این دوره آثار مکشوفه از سراسر امپراتوری اشکانی اعم از قلمرو غربی (هترا، آشور، سلوکیه، نیپور، بابل، دورا اروپوس، پالمیر، و...)، قلمرو شرقی (کوه خواجه)، و مناطقی چون الیمایس و نواحی مرکزی ایران بررسی شد. در این دوره، برخلاف دورۀ هخامنشی، بیشتر به شمایلنگاری زن پرداخته شده؛ به گونهای که نقش زن بر روی سکه، گچبری، نقاشی دیواری، نقش برجسته، و اشیا به تصویر درآمده یا شمایل زن در قالب مجسمه، پیکرک، و... ساخته شده است. مطالعه و بررسی آثار باستانشناختی یادشده نشان میدهد که زنان در دورة اشکانی در عرصههای مختلف مذهبی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، و هنری حضور داشتهاند.
واژگان کلیدی: زن، دوره اشکانی، زنان درباری، ملکه ها، شمایل نگاری.
هنر
پریسا شاد قزوینی؛ مینا ناظمزاده نراقی
چکیده
کاربرد مضامین و محتوای زنانه در آثار هنرمندان زن امری بدیهی و متداول است و از این طریق هنرمند به بازیابی لایههای پنهان درون و هویت فردی خود و جامعه زنان دست مییابد. زنان هنرمند خودآموخته نیز در این میان توجهی ویژه به این امر از خود نشان میدهند. مام زمین و مادینگی هستی، که در همة ادوار تاریخ تمدن بشر مورداحترام بوده، در آثار هنرمند ...
بیشتر
کاربرد مضامین و محتوای زنانه در آثار هنرمندان زن امری بدیهی و متداول است و از این طریق هنرمند به بازیابی لایههای پنهان درون و هویت فردی خود و جامعه زنان دست مییابد. زنان هنرمند خودآموخته نیز در این میان توجهی ویژه به این امر از خود نشان میدهند. مام زمین و مادینگی هستی، که در همة ادوار تاریخ تمدن بشر مورداحترام بوده، در آثار هنرمند خودآموخته، پروین جلالی، نیز با تلفیق فرمها، تجلی زنانة آن به ظهور نشسته است. آثار این هنرمند در حال حاضر جایگاهی بینالمللی یافته و قابلیت رقابت با هنرمندان خودآموختة جهانی را دارد. این مقاله با بازخوانی هویت زنانه در آثار جلالی در نظر دارد به تحلیل صوری و محتوایی آثار او از منظر دو مفهوم قطعه و تناقض از آرای لیندا ناکلین بپردازد. یافتههای حاصل از مطالعه و تحلیل آثار این نقاش نشان میدهد که هنرمند بهمنظور نشاندادن هویت زنانه و جایگاه اجتماعی زن، تصویری فراواقعگرایانه از تلفیق فرمهای انسانی و گیاهی ارائه میدهد. در این آثار، مفهوم قطعه از طریق پیوندِ صفاتِ زنانه با مام طبیعت تصویر شده و مبحثِ تناقض نیز با نشانههایی چون: تقابلهای دوگانه، نمایش روایتگونه، آشفته و پرالتهاب از جهانِ معلقِ امروز و تأکید بر اصل مادینة هستی در ارتباط است. روش تحقیق این مقاله تحلیلیـ توصیفی است که براساس منابع کتابخانهای و مستندات تصویری و مصاحبه با هنرمند به نگارش درآمده است.
مهتاب دادخواه؛ کریم حاجی زاده؛ بهروز افخمی؛ حبیب شهبازی شیران
چکیده
متون تاریخی به جهت روایتگریهای مردانه از فرمانروایان و بزرگان دورههای تاریخی، اغلب کمتر از مردمان عادی، بهویژه زنان، گفتهاند. درواقع،زنان با اینکه نیمی از جامعة بشری و تربیتدهندة مردان و نسل آینده هستند و در ادوار تاریخی نیز تأثیر انکارناپذیری در روابط اجتماعی، حفظ و تداوم سنتها، رسوم و حتی بازیهای سیاسی داشتهاند، ...
بیشتر
متون تاریخی به جهت روایتگریهای مردانه از فرمانروایان و بزرگان دورههای تاریخی، اغلب کمتر از مردمان عادی، بهویژه زنان، گفتهاند. درواقع،زنان با اینکه نیمی از جامعة بشری و تربیتدهندة مردان و نسل آینده هستند و در ادوار تاریخی نیز تأثیر انکارناپذیری در روابط اجتماعی، حفظ و تداوم سنتها، رسوم و حتی بازیهای سیاسی داشتهاند، در بیشتر مواقع به دلایل فرهنگی کمتر سخنی از حضور آنان در اجتماع به میان آمده یا زیر سایة مردان تعریف شدهاند. بنابراین، برای روشن کردن موضوع و پاسخ به خلأها و پرسشهای موجود روشهای باستانشناختی و مطالعة مواد فرهنگی بسیار ارزشمند و کارگشاست، زیرا باستانشناسی همواره با استفاده از مواد فرهنگی به بازسازی جوامع، فرهنگ و نقشهای انسان میپردازد. مقالة پیش رو نگارههای مکتب تبریز را بهعنوان شواهد مادی دورة صفوی بررسی کرده است و تلاش میکند تصویری را که در متون دورة صفوی از زنان ارائه میشود با تصاویر باقیمانده از آنان در نگارههای مکتب تبریز مقایسه کند و تناقضها و شباهتهای بین آن دو را به بحث بگذارد. در اینجا مطالعة نگارههای شاهنامة شاه تهماسب، خمسة نظامی و هفتاورنگ جامی نشان داد که زنان در دورة صفوی دستِکم در دوران همزمان با مکتب تبریز برخلاف متون تاریخیِ آن دوره نقش پررنگ و فعالتری در جامعه داشتهاند.
میترا علیشاهی؛ مصطفی مهدوی آرا
چکیده
ادبیات زنانه بهمنزلة یکی از گونههای ادبی، در کشورهای عربی و به طور خاص کویت از دهة پنجاه آغاز و در دهة هفتاد تا نود به اوج خود رسید. بثینةالعیسی بهعنوان یکی از فعالان این حوزهـ با انتشار رمان تحت أقدام الأمهاتـ توانسته است با قلم ادبی خود مشکلات زنان و جامعة در حال گذار کویت را در دنیای داستان به تصویر بکشد. از ویژگیهای ...
بیشتر
ادبیات زنانه بهمنزلة یکی از گونههای ادبی، در کشورهای عربی و به طور خاص کویت از دهة پنجاه آغاز و در دهة هفتاد تا نود به اوج خود رسید. بثینةالعیسی بهعنوان یکی از فعالان این حوزهـ با انتشار رمان تحت أقدام الأمهاتـ توانسته است با قلم ادبی خود مشکلات زنان و جامعة در حال گذار کویت را در دنیای داستان به تصویر بکشد. از ویژگیهای بارز این رمان، چندصدایی و تعدد شخصیتهای زنی است که هریک نمایندة طبقهای از جامعة زنان کویت هستند؛ شخصیتهای زنی که به تناوب در داستان حاضر میشوند و نویسنده از ذهن ایشان رنجها و مشکلاتشان را روایت میکند و تغییر و تحولات جامعة زنان را به تصویر میکشد. به نظر میرسد بثینة العیسی درصدد است ضمن آگاهیبخشی به خوانندگان خود، از تحولی سخن بگوید که با دست یافتن نسل جدید به حقوق ازدسترفتة خویش به دست آمده است. تحقیق حاضر درصدد است با روش توصیفیـ تحلیلی شخصیتهای زن رمان را مورد تحلیل قرار دهد و تشویشها و تمایلات درونیشان را به تصویر بکشد. نتایج تحقیق گویای آن است که بثینة العیسی با تکیه بر دانش ادبی و مهارت نویسندگی خود توانسته است در رمان تحت أقدام الأمهات، آرا و اندیشههای فمینیستی خود را بیان کند و با کلیشهسازیهای فرهنگ مردسالار به مقابله برخیزد. العیسی در این اثر ادبی با آفرینش شخصیتهای مختلف زن، اندیشههای مردسالار و زنستیزانة جامعة کویت را منعکس میکند و دو واکنش «تسلیمشدن» ایشان را در نسل قدیم و «عصیانگری» را در نسلهای جدید به نمایش میگذارد.
جامعه شناسی
فارس باقری
چکیده
سینمای مسعود کیمیایی به دلیل رویکردِ قهرمانپرورِ مردانۀ آن، زنان را به مثابۀ جنسیتی واژگون به تصویر کشیده است. این مقاله بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که چرا شخصیت زنان در آثار کیمیایی خالی از هرگونه وجه زنانه، و برعکس، دارای وجهی مردانه و ثانویه هستند. در چند دهۀ اخیر، مقوله جنسیت در مرکزیت مطالعات جنسیتی در جامعه، فرهنگ و هنر ...
بیشتر
سینمای مسعود کیمیایی به دلیل رویکردِ قهرمانپرورِ مردانۀ آن، زنان را به مثابۀ جنسیتی واژگون به تصویر کشیده است. این مقاله بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که چرا شخصیت زنان در آثار کیمیایی خالی از هرگونه وجه زنانه، و برعکس، دارای وجهی مردانه و ثانویه هستند. در چند دهۀ اخیر، مقوله جنسیت در مرکزیت مطالعات جنسیتی در جامعه، فرهنگ و هنر قرار گرفته است. در این مطالعات، جنسیت، پدیدهای ساختاری و اجتماعی است که در طول زمان، در جامعه برساخته میشود. به عبارت دیگر، زنبودگی و مردبودگی، پدیدههایی برساختۀ تربیتِ تاریخی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است. در آثار کیمیایی زنان به تبعِ مرد، نقشهای واحد و یکسانی و نوعی دارند و بیشتر به مثابۀ ابزاری برای تقویت جایگاه اجتماعی و سیاسی و ... قهرمانِ مرد مبدل شدهاند.نتایج بهدستآمده در این مقاله نشان از آن دارد که رویکرد کیمیایی نسبت به زنان، از منظر جنسیت شکلی از واژگونیِ جنسیت است. زنان در این فیلمها، به تبعِ مرد، نقشهای واحد و یکسانی و نوعی دارند و بیشتر به مثابه ابزاری برای تقویت جایگاه اجتماعی و سیاسی و... قهرمانِ مرد مبدل شدهاند. این مقاله، به روش کیفی و به صورت توصیفی- تحلیلی و به یاری از منابع کتابخانهای و مشاهدۀ فیلم، انجام گرفته است، با تشریح مقوله جنسیت و نظریۀ جامعهشناسیِ جنسیت، رویکرد شخصیتپردازیِ زنان در سینمای کیمیایی را مورد واکاوی قرار میدهد.
مذهبی
محسن بدره؛ عزت السادات میرخانی؛ طوبی شاکری گلپایگانی
چکیده
عنوان «فمنیسم اسلامی» را در اصل ناظران غربی به فعالیتهای فکری زنان مسلمان نسبت دادهاند. خوانش ادبیات پژوهشی نویسندگان جریان «فمنیسم اسلامی» (و منسوب به آن) نشان میدهد که این پژوهشگران برای ارائۀ رهیافتهای انتقادی و جایگزین به هندسۀ جنسیـ جنسیتی اسلامی و میراث معرفتی اسلام، موضوعات و ساحتهای گوناگونی را انتخاب ...
بیشتر
عنوان «فمنیسم اسلامی» را در اصل ناظران غربی به فعالیتهای فکری زنان مسلمان نسبت دادهاند. خوانش ادبیات پژوهشی نویسندگان جریان «فمنیسم اسلامی» (و منسوب به آن) نشان میدهد که این پژوهشگران برای ارائۀ رهیافتهای انتقادی و جایگزین به هندسۀ جنسیـ جنسیتی اسلامی و میراث معرفتی اسلام، موضوعات و ساحتهای گوناگونی را انتخاب کردهاند. در میان نویسندگان اصلی این جریان، عزیزه الحبری و پس از او کشیا علی تمرکز اصلی خود را بر بازنگری فقه اسلامی (سنّی) قرار دادهاند. آنها که از پژوهشگران مطرح این جریاناند، ضمن داشتنِ برخی اشتراکات، نمایندۀ دو دیدگاه متفاوت در «فمنیسم اسلامی» به فقهاند. درحالیکه عزیزه الحبری به دنبال فعالکردن ظرفیتهای فقه موجود برای استیفای حقوق زنان و پردازشی عدالتطلبانهتر از فقه در مسائل جنسیتی است، کشیا علی سراغ نقد ساختارهای کلان و ریشهایتر فقه میرود و به این نتیجه میرسد که فقه موجود، آنگونه که در دورۀ کلاسیک خود از سوی فقها تکوّن یافته و پردازش شده است، نمیتواند یک اخلاق عدالتطلبانۀ کاملاً برابر را تضمین کند و ازاینرو باید مورد نقّادی ریشهای و ساختاری قرار بگیرد. این مقاله، از رهگذر خوانش گسترده و تطبیقی آثار این دو نویسنده، به دنبال پژوهش چشمانداز جریان موسوم به «فمنیسم اسلامی» به فقه اسلامی (سنّی) است.