زن در فرهنگ و هنر - فهرست مقالات

ادبیات

بررسی تطبیقی زنانگی مطلوب در ادبیات عامیانه ایران و اروپا - مطالعه‌ی موردی گذر تکامل زناشویی در دو افسانه‌ی «شاه‌مار» و «زشت و زیبا»

علی اصغر کلانتر؛ لاله ملا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 خرداد 1401

چکیده

افسانه‌های محلی و داستان‌های پریان با استفاده از نماد‌ها و کهن‌الگوها، سبب و توضیح دهنده‌ی کنش و واکنش‌های فردی و گروهی در یک جامعه هستند. این مقاله به روش توصیفی و تحلیل روایت و با رویکرد تطبیقی به دو افسانه‌ی مشابه «زشت و زیبا» از فرهنگ اروپایی و «شاه‌مار» از فرهنگ ایرانی می‌پردازد. سوال پژوهش آن است که در دو روایت ... بیشتر افسانه‌های محلی و داستان‌های پریان با استفاده از نماد‌ها و کهن‌الگوها، سبب و توضیح دهنده‌ی کنش و واکنش‌های فردی و گروهی در یک جامعه هستند. این مقاله به روش توصیفی و تحلیل روایت و با رویکرد تطبیقی به دو افسانه‌ی مشابه «زشت و زیبا» از فرهنگ اروپایی و «شاه‌مار» از فرهنگ ایرانی می‌پردازد. سوال پژوهش آن است که در دو روایت مورد مطالعه، چه چیزی بعنوان کمال مطلوب زن در عبور از گذر تکاملی دخترانگی به زنانگی بواسطه‌ی ازدواج تبیین شده است؟ برای رسیدن به پاسخ، با استفاده از مضمون «گذر» در آرای جان هینلز و تبیین ازدواج بمثابه «گذر تکامل زناشویی» بر اساس نظر جوزف کمبل درباره‌ی سیر تکاملی قهرمان‌های اسطوره‌ای، وضعیت قهرمان زن دو افسانه در مرحله گذر زناشویی مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفته‌است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد تکامل قهرمان داستان دیو و دلبر، گذر از وضعیت دخترانگی به زنانگی بواسطه‌ی عشق و وصال با موجودی دیو صورت است که زیبایی حقیقی پنهانش، پس از تجربه‌ی عاشقانه آشکار می‌شود و داستان به انتها می‌رسد. اما در داستان شاه مار، عشق و وصال، زمانی شکل می‌گیرد که ماهیت انسانی دیو، آشکار می‌شود و این نقطه، آغاز فرآیند تکامل نهایی زن، یعنی پذیرش نقش مادری است و حفظ عشق و ازدواج، اهمیت اصلی و کمال نهایی معرفی می‌شود.

مشاهده مقاله

بررسی آثار و دسته بندی زنان معمار به لحاظ پیروی از معماری رایج عصر پهلوی

ساناز خانبانزاده

دوره 13، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 437-466

چکیده

حضور زنان در معماری دوره پهلوی، اتفاق مهمی است که پژوهشگران چندان به آن نپرداختند، بنابراین زنان معمار و آثارشان ناشناخته مانده است و ضرورت می یابد که این نوع پژوهش ها توسعه یابد. هدف از این پژوهش این است که مشخص شود زنان معمار که آثارشان در مجله هنر و معماری منتشر شده است، در طراحی آثارشان پیرو کدام یک از معماری رایج زمان خود بودند؟ ... بیشتر حضور زنان در معماری دوره پهلوی، اتفاق مهمی است که پژوهشگران چندان به آن نپرداختند، بنابراین زنان معمار و آثارشان ناشناخته مانده است و ضرورت می یابد که این نوع پژوهش ها توسعه یابد. هدف از این پژوهش این است که مشخص شود زنان معمار که آثارشان در مجله هنر و معماری منتشر شده است، در طراحی آثارشان پیرو کدام یک از معماری رایج زمان خود بودند؟ در این راستا، از روش تحقیق تاریخی- تفسیری و توصیفی- تحلیلی، روش گردآوری اطلاعات اسنادی و کتابخانه ای، روش تحلیل داده های کدگذاری بهره گرفته شده است. معماری های رایج پهلوی، متغییر مستقل و آثار معماری زنان، متغییر وابسته است. جامعه آماری، آثار زنان معمار در عصر پهلوی است که برخی از آنان که نام و آثارشان در مجله هنر و معماری1355 منتشر شده، جامعه نمونه را تشکیل می دهند. نتایج نشان میدهد که خانم ها: رزماری گریفونه، نکتار پاپازیان، فرانکا گرگوریو حسامیان، گیتی افروز کاردان پیرو سبک مدرن بودند و غالبا از بتن و شیشه، پنجره نواری، سادگی و بروتالیسم، نما و پلان آزاد به عنوان راهکار مدرن سازی آثارشان بهره می گرفتند و خانم ها: نوشین احسان، لیلا فرهاد معتمد، کیهاندخت رادپور، مینا سمیعی، شهرزاد سراج، فرانکا گرگوریو حسامیان پیرو سبک منطقه گرا- مدرن ایرانی بودند و راهکارهایی نظیر استفاده از سقف شیبدار، حیاط مرکزی، طاق و ایوان، کانسپت و هندسه معماری ایرانی برای پیوند دادن معماری مدرن با ایرانی بهره بردند. خانم ها: رز ماری گریفونه و نسرین فقیه پیرو سبک منطقه گرا بودند و آجر در اثرشان وجود دارد.

خوانش جنسیتی از چهارمین و پنجمین دوره پوسترهای تبلیغاتی انتخابات شورای شهر در سه شهر تهران، شیراز و اهواز

پیام اکرمی‌پور؛ نفیسه شریفی

دوره 13، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 467-490

چکیده

خوانش جنسیتی از چهارمین و پنجمین دوره پوسترهای تبلیغاتی انتخابات شورای شهر در سه شهر تهران، شیراز و اهوازچکیدهاین مقاله مطالعه ‏ای کیفی و میان‏ رشته ‏ای بر جنبه‏ های جنسیتی هشت پوستر‏ تبلیغاتی کاندیداهای زن و مرد چهارمین و پنجمین دوره انتخابات شورای شهر در تهران، شیراز و اهواز است. هشت پوستر مورد نظر با بهره‏ گیری ... بیشتر خوانش جنسیتی از چهارمین و پنجمین دوره پوسترهای تبلیغاتی انتخابات شورای شهر در سه شهر تهران، شیراز و اهوازچکیدهاین مقاله مطالعه ‏ای کیفی و میان‏ رشته ‏ای بر جنبه‏ های جنسیتی هشت پوستر‏ تبلیغاتی کاندیداهای زن و مرد چهارمین و پنجمین دوره انتخابات شورای شهر در تهران، شیراز و اهواز است. هشت پوستر مورد نظر با بهره‏ گیری از روش نمونه ‏گیری هدفمند از میان تعداد زیادی پوستر انتخاباتی موجود در سایت‏ های گوناگون اینترنتی انتخاب شده ‏اند و به لحاظ محتوایی و نیز جنبه ‏های فنی عکس مورد تحلیل قرار گرفته ‏اند. این مقاله با به ‏کارگیری نظریه انتقادی برجر و ارتباطات غیرکلامی و با تمرکز بر حالات بدنی، نوع نگاه و طرز پوشش کاندیداهای زن و مرد بحث می‏ کند که چگونه ارزش‏ ها، نگرش‏ ها و باورهای جنسیتی در پوسترهای تبلیغاتی بازنمایی می‏ شود. این پژوهش نشان می‏ دهد درحالی‏ که تأکید بر جذابیت و زیبایی زنان، آنان را ابژه ‏وار در برابر نگاه خیره و قضاوت مردانه قرار داده است، مردان را فاعلیتی قدرتمند و توانمند به تصویر می‏ کشد. در واقع، نحوه بازنمایی زنان و مردان در پوسترهای انتخاباتی، که در این مقاله مورد تحلیل قرار گرفته ‏اند، باورها و کلیشه ‏های جنسیتی پنهانی را آشکار می ‏کنند که تعیین ‏کننده نقش ‏ها و موقعیت اجتماعی دو جنس در شرایط فرهنگی‌ـ اجتماعی جامعه امروزند.

بازنمایی زن در ضرب المثل‌های گیلکی

جواد نظری مقدم

دوره 12، شماره 4 ، دی 1399، ، صفحه 623-645

چکیده

ضرب‌المثل‌ها به‌منزلة یکی از عناصر مهم ادبیات شفاهی می‌توانند بازتابی از باورها و نگرش‌های حاکم بر جامعه باشند. یکی از موضوعات مهم تحقیقات حوزة اجتماعی بررسی چگونگی بازنمایی زن در فرهنگ و ادبیات شفاهی است. در این مطالعه، تلاش می‌شود با بررسی مثل‌های گیلکی به تصویری نسبتاً روشن از چگونگی جایگاه زن در جامعة گیلان دست یابیم. این ... بیشتر ضرب‌المثل‌ها به‌منزلة یکی از عناصر مهم ادبیات شفاهی می‌توانند بازتابی از باورها و نگرش‌های حاکم بر جامعه باشند. یکی از موضوعات مهم تحقیقات حوزة اجتماعی بررسی چگونگی بازنمایی زن در فرهنگ و ادبیات شفاهی است. در این مطالعه، تلاش می‌شود با بررسی مثل‌های گیلکی به تصویری نسبتاً روشن از چگونگی جایگاه زن در جامعة گیلان دست یابیم. این مطالعه یک بررسی توصیفی تحلیلی بوده که در آن ضمن تحلیل محتوای چهار کتاب «فرهنگ مثل‌ها و اصطلاحات گیل و دیلم»، «جادکفته گبان»، «ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات گیلکی» و کتاب «ضرب‌المثل‌های گیلکی»، که حاوی 4562 ضرب‌المثل حوزة شرق و غرب و مرکز گیلان هستند، تعداد 182 ضرب‌المثل مرتبط با موضوع پژوهش احصا شده است. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل تماتیک استفاده شده و مثل‌های با مضامین مشترک و مشابه ذیل پنج مقولة کلان تصویری از سویه‌های مثبت زنان، تصویری از سویه‌های منفی زنان، زن به‌مثابة عنصری فرودست، زن به‌مثابة عنصری فرادست و زن به‌مثابة عنصری برابر در نسبت با مرد دسته‌بندی شدند و مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد تصویر زن در فرهنگ مردم گیلان متنوع و چندوجهی است و اگرچه در بخشی از مثل‌ها زن به‌مثابة عنصری ضعیف و فرودست بازنمایی می‌شود، بخش درخور توجهی از ضرب‌المثل‌ها بر نقش زن به‌مثابة عنصری فرادست یا برابر با مرد در جامعه دلالت دارد.

بررسی نقش زنان معمار در معماری معاصر ایران (1320 تا 1357 خورشیدی)

ساناز خانبانزاده؛ مریم ارمغان؛ جمال الدین سهیلی

دوره 12، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 19-49

چکیده

فعالیت حرفه‌ای زنان در ایران قبل از قاجار چندان مرسوم نبوده است، ولی از نیمه‌های دورة قاجار فرصت برای حضور زنان در جامعه فراهم شد. با توجه به اینکه حضور زنان معمار در معماری معاصر ایران اغلب نادیده مانده، هدفِ این پژوهش معرفی زنان معمار در دورة پهلوی و بررسی اثرگذاری آن‌ها در حوزه‌های معماری است. پرسش اصلی پژوهش این است که عملکرد ... بیشتر

ارتباطات

بازنمایی جنسیت در انیمیشن‏ های ایرانی (مطالعۀ موردی انیمیشن‏ های مهارت‏ های زندگی برای کودکان و بچه‏ های ساختمان گل‌ها)

سمانه فروغی؛ یاسر فروغی

دوره 11، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 25-46

چکیده

آنچه در مطالعات فرهنگی و رسانه‏ای اهمیت زیادی دارد شیوة بازنمایی نقش‏ها، خرده‏فرهنگ‏ها، گروه‏ها، اقوام، جنسیت و غیره است. حال هنگامی‌که پای مخاطب کودک به میان می‏آید، اهمیت این آموزش‏ها دوچندان می‏شود، زیرا کودکان با تماشای ژانر محبوبشان‌ـ انیمیشن‌ـ آموزش‏های مقدمانی در رابطه با نقش‏ها، کلیشه‏ها و هویت جنسیتی ... بیشتر آنچه در مطالعات فرهنگی و رسانه‏ای اهمیت زیادی دارد شیوة بازنمایی نقش‏ها، خرده‏فرهنگ‏ها، گروه‏ها، اقوام، جنسیت و غیره است. حال هنگامی‌که پای مخاطب کودک به میان می‏آید، اهمیت این آموزش‏ها دوچندان می‏شود، زیرا کودکان با تماشای ژانر محبوبشان‌ـ انیمیشن‌ـ آموزش‏های مقدمانی در رابطه با نقش‏ها، کلیشه‏ها و هویت جنسیتی را می‏آموزند. هدف این مقاله مقایسة انیمیشن‏های مهارت‏های زندگی برای کودکان و بچه‏های ساختمان گل‌ها از منظر جنسیت است. مقالة پیش رو با تکیه بر تحلیل کیفی و رویکرد نشانه‏شناختی براساس آرای جان فیسک به واکاوی و بررسی کلیشه‏های جنسیتی رایج در دو مجموعة ذکرشده می‏پردازد. بدین منظور، همة قسمت‏های دو انیمیشن‏ مطالعه شدند. نتایج تحقیق نشان می‏دهد در هر دو برنامه از لحاظ تعداد کاراکترها زنان و مردان به میزان تقریباً برابر بازنمایی شده‏اند. در مجموعة مهارت‏های زندگی برای کودکان مردان اغلب با صفات برتر و شایسته‏تری مانند قدرت تفکر و تصمیم‏گیری بالا، دانایی و کاردانی، اعتمادبه‌نفس بالا، ارتباطات اجتماعی گسترده، خوشرویی و خوش‏صحبتی بازنمایی شده‏اند. درحالی‌که بازنمایی زنان اغلب با بدنمایی و توأم با کلیشه‏های جنسیتی سنتی مانند غرغرکردن، شایعه‏پراکنی، وابستگی و عدم استقلال شخصی، غیبت‌کردن، عدم کنترل خشم و پرخاشگری، گریه‌کردن در هنگام مشکلات و دستپاچگی است. در مقابل، انیمیشن بچه‏های ساختمان گل‌ها نگاهی مثبت‏تر و مساوات‏طلبانه‏تری به جنسیت دارد. مردان در این مجموعه با صفاتی چون خانواده‏دوستی، قدردانی، مبادی آداب و اجتماعی‌بودن، پرتلاش و حمایت‏گربودن به تصویر کشیده شده‏اند و در بازنمایی زنان صفات بارزی چون زیبایی و آراستگی، آینده‏نگری، توجه به جزئیات، تجهیز به مهارت‏های متعدد، تسلط بر خود و منطقی‌بودن، باانگیزه و مستعد مشهود است.

هنر

بازنمایی جنسیت در آثار نقاشان خودآموخته از منظر نشانه شناسی اجتماعی تصویر

آرزو تقی پور؛ فریبا یاوری؛ محسن مراثی

دوره 11، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 65-88

چکیده

هدف این مقاله مطالعة نحوة بازنمایی جنسیت در آثار نقاشان خودآموخته براساس الگوی نشانه‏شناسی اجتماعی تصویر است. خودآموختگان هنرمندانی تعلیم‌ندیده، فاقد آموزش رسمی و آکادمیک‌اند که به‏صورت خودجوش شروع به تولید آثار هنری می‏کنند. تجزیه‏وتحلیل این آثار با استفاده از دستور زبان بصری کرس و ون لیون در خوانش نشانه‏شناسی اجتماعی ... بیشتر هدف این مقاله مطالعة نحوة بازنمایی جنسیت در آثار نقاشان خودآموخته براساس الگوی نشانه‏شناسی اجتماعی تصویر است. خودآموختگان هنرمندانی تعلیم‌ندیده، فاقد آموزش رسمی و آکادمیک‌اند که به‏صورت خودجوش شروع به تولید آثار هنری می‏کنند. تجزیه‏وتحلیل این آثار با استفاده از دستور زبان بصری کرس و ون لیون در خوانش نشانه‏شناسی اجتماعی به رفع ابهام از تصاویر به‏عنوان سرگرمی صرف کمک و ایدئولوژی پنهان نقاشی‏ها را آشکار می‏کند. در این زمینه، 32 اثر نقاشی از 9 هنرمند خودآموخته، که در آن‏ها تصویر زن و مرد بازنمایی شده، انتخاب و تحلیل و بررسی شد. پژوهش به شیوة توصیفی تحلیلی و برمبنای مطالعات کتابخانه‏ای و اسنادی است. نتایج تحلیل حاکی از آن است که آثار نقاش خودآموختة زن و مرد بیانگر تقسیم‏بندی جنسیتی نقش‏های اجتماعی است؛ با این تفاوت که نقاش زن به‏طور ضمنی یا علنی خود را به‏عنوان عنصر هسته‏ای برجسته‏نمایی و زن را کنشگر اصلی معرفی می‏کند. بنابراین، نقاش زن با آگاهی از سوگیری‏های جنسیتی اجتماعی سعی در تغییر آن به نفع خود دارد. نقاشان زن با وجه‌نمایی واقع‏گرایانه در آثار، نگاهی تبیینی به ویژگی و شرایط واقعی زنان دارند و از طرفی رویکردی برابرطلبانه به نقش زن و مرد دارند. درحالی‏که نقاش مرد نگاهی توصیفی دارد و به بازتولید نقش‏های کلیشه‏ای جنسیتی می‏پردازد.

جامعه شناسی

بازنمایی مردانگی و زنانگی در تلویزیون ایران مطالعۀ برنامه‌های ویژۀ خردسالان در شبکۀ دوم سیما

مرضیه قویدل دارستانی؛ محمدمهدی رحمتی؛ حسن چاوشیان

دوره 11، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 89-108

چکیده

کودکان یکی از مخاطبان مهم رسانه هستند. پژوهش حاضر با استفاده از نظریة فمنیستی تاچمن و کانل و روش تحلیل ‏محتوای کمی به بررسی برنامه‏های خردسال شبکة دوم سیمای ایران پرداخته است. هدف این تحقیق مطالعة چگونگی بازنمایی زنانگی و مردانگی شخصیت‏های برنامه‏های خردسال این شبکه است. به ‏این منظور، 23 قسمت از برنامه‏های خردسال این شبکه ... بیشتر

جامعه شناسی

بازنمایی زن در سریال شهرزاد از منظر زبان‏ شناسی اجتماعی

مجید بیچرانلو؛ منصور شعبانی؛ بهزاد برکت

دوره 9، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 469-489

چکیده

یکی از راه‏های مطالعۀ تغییرات زبانی جامعه، مطالعۀ محصولات فرهنگی جامعه از قبیل داستان‏ها، رمان‏ها، تولیدات موسیقیایی، فیلم‏ها و سریال‏هاست. از مقولات مورد توجه رسانه‏ها، که در بازنمایی‏ها جایگاه مهمی را به خود اختصاص داده است، مقولۀ جنسیت و به‏طور ویژه بازنمایی جنسیتی زنان است. بازنمایی زن در فرهنگ‏های مختلف متفاوت ... بیشتر یکی از راه‏های مطالعۀ تغییرات زبانی جامعه، مطالعۀ محصولات فرهنگی جامعه از قبیل داستان‏ها، رمان‏ها، تولیدات موسیقیایی، فیلم‏ها و سریال‏هاست. از مقولات مورد توجه رسانه‏ها، که در بازنمایی‏ها جایگاه مهمی را به خود اختصاص داده است، مقولۀ جنسیت و به‏طور ویژه بازنمایی جنسیتی زنان است. بازنمایی زن در فرهنگ‏های مختلف متفاوت بوده و نحوۀ به تصویر کشیدن زن متأثر از نگاه خاص یک فرهنگ به نقش و جایگاه او در آن فرهنگ است. هدف از انجام‌دادن این تحقیق، مطالعۀ شیوۀ بازنمایی زن در سریال شهرزاد از منظر زبان‌شناسی اجتماعی است. به این منظور، سکانس‏هایی از سریال که در ارتباط وثیق‏تری با موضوع تحقیق، یعنی تعامل زبانی مبتنی بر جنسیت، هستند انتخاب شده‏ و با استفاده از روش تحلیل نشانه‏شناختی سه‌سطحی بارت، نحوۀ بازنمایی زن، همچنین جایگاه زبانی زنان در برابر مردان از منظر زبا‏ن‏شناسی اجتماعی تحلیل شده‏ است. نتایج به‌دست‌آمده، نشان می‏دهد که در این سریال شاهد بازنمایی از نوع کنترل زبانی زنان، فرادستی زبانی مردان در برابر فرودستی زبانی زنان، فرودستی ناشی از غیاب زبانی زنان و همچنین جنسیت‏زدگی در مراودات زبانی هستیم که این بازنمایی مبتنی بر ایدئولوژی و گفتمان مردسالاری در جامعه است.

فرهنگی

تغییرات نقش زنان در تبلیغات تلویزیون ایران با تکیه بر نشانه ‏شناسی آگهی‏ های بازرگانی آقای فرش4 و نحوۀ شرکت در قرعه ‏کشی هوم ‏کر

مهران سهراب زاده؛ طاهره یوسفی فر؛ رضا عباسی

دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 23-44

چکیده

زندگی امروز، در جوامع مدرن، مشحون از پیام‏های تبلیغاتی است. این پیام‏ها در قالب‏های متنوع و متعدد، از زندگی روزمره تا زندگی کاری افراد را تحت‏تأثیر قرار می‏دهد. یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در بحث تبلیغات، مسئلۀ بازنمایی زن در آگهی‏ها و تبلیغات تجاری است. بخش بزرگی از بازنمایی‏ها در آگهی‏ها، زنان را در قالب نقش‏های ... بیشتر زندگی امروز، در جوامع مدرن، مشحون از پیام‏های تبلیغاتی است. این پیام‏ها در قالب‏های متنوع و متعدد، از زندگی روزمره تا زندگی کاری افراد را تحت‏تأثیر قرار می‏دهد. یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در بحث تبلیغات، مسئلۀ بازنمایی زن در آگهی‏ها و تبلیغات تجاری است. بخش بزرگی از بازنمایی‏ها در آگهی‏ها، زنان را در قالب نقش‏های کلیشه‏ای به تصویر می‏کشد. هدف این تحقیق، بررسی تصویری است که تبلیغات ایران از جنسیت به مخاطبان ارائه می‏دهد. روش مقالة حاضر نشانه‏شناسی رولان بارت است. نشانه‌شناسی روشی از بازنمایی است که در پی آشکارسازی معانی و مضامین پنهان موجود در متن است. در این مقاله، به مطالعة آگهی‏های تجاری می‏پردازیم که برخلاف سایر آگهی‏ها، زن را در نقش‏های جدید به نمایش می‏گذارد. در‌عین‌حال، در این شکل از بازنمایی نیز همچنان با ارائۀ تصویر زن به‏گونه‏ای مواجهیم که بازتولید فرهنگی در فنای نمادین را به دنبال دارد. نتیجة تحقیق نشان می‏دهد روال تبلیغات در ایران نیز، همانند کشورهای غربی، نگاه‏ جنسیتی دارد. زنان در نقش‏های جدید به شکل زن مدرن ایرانی به‌منزلۀ ابزاری در خدمت سرمایه‏داری درآمده‏اند. همچنین، در کشور ما که حکومتی اسلامی دارد، ظاهر‌شدن زنان با چهره‏های آرایش‌کرده، با مصوبات قانون اساسی کشور مغایرت دارد.

جامعه شناسی

بازنمایی جنسیت در پوستر فیلم‏ های پرفروش‏ پنجاه سال اخیر سینمای ایران

احسان آقابابایی؛ داود زهرانی

دوره 7، شماره 3 ، مهر 1394، ، صفحه 295-312

چکیده

امروزه، در گفتمان سینمایی، پوستر فیلم بخش مهمی از نمایش فیلم محسوب می‏شود. این پوسترها از گفتمان اجتماعی و سیاسی دوران ساخت فیلم متأثرند و هدف مقالۀ حاضر توصیف بازنمایی جنسیت در پوستر فیلم‏های پرفروش‏ تاریخ پنجاه سال اخیر سینمای ایران و تفسیر روند تغییرات محتوایی در ارتباط با شرایط گفتمانی دوران نمایش فیلم‏ها و پوسترهاست. ... بیشتر

جامعه شناسی

خلاقیت و نوگرایی در جنسیت زدایی از زبان‌های محاوره ای و عرفانی

فریده حمیدی؛ پردیس عامری

دوره 7، شماره 3 ، مهر 1394، ، صفحه 389-404

چکیده

زبان از عناصر مهم در شکل‌گیری هویت فرهنگی و انتقال فرهنگ افراد است. در کنار آن، جنسیت در مفهوم تلفیقی آن شامل عناصر زیست‌شناختی، روان‌شناختی، فرهنگی و اجتماعی است. در‌نتیجه، زبان و هویت‌یابی جنسیتی رابطه‌ای پیچیده دارند. در این زمینه، بررسی بنیادهای زبانی از نگاه‌‌ اندیشمندان انسان‌شناسی و فمنیسم، یافتن مصادیق تبعیض‌آمیز ... بیشتر زبان از عناصر مهم در شکل‌گیری هویت فرهنگی و انتقال فرهنگ افراد است. در کنار آن، جنسیت در مفهوم تلفیقی آن شامل عناصر زیست‌شناختی، روان‌شناختی، فرهنگی و اجتماعی است. در‌نتیجه، زبان و هویت‌یابی جنسیتی رابطه‌ای پیچیده دارند. در این زمینه، بررسی بنیادهای زبانی از نگاه‌‌ اندیشمندان انسان‌شناسی و فمنیسم، یافتن مصادیق تبعیض‌آمیز جنسیتی و بررسی نظام زبانی درون هر فرهنگ، از شاخه‌های مهم مطالعات فرهنگی به‌شمار می‌آیند. با این فرض که جامعه می‌تواند از رهگذار زبان، به افراد هویت خاص جنسیتی فرودَست یا فرادَست بخشد، تلاش نوشتار حاضر بر این بوده تا با بررسی داده‌های کتابخانه‌ای و تحلیل این داده‌ها با رویکرد معناکاوانه، توصیفی و انتقادی، به جنسیت‌زدایی از زبان فارسی و عرفانی به منزلة نوآوری فرهنگی بپردازد. برای این مقصود، امکان خوانش‌های جدید با رویکرد انتقادی و نوگرایانه ملاک عمل قرار گرفته است. نکته آن است که در زمینة برنامه‌ریزی برای جنسیت‌زدایی از زبان فارسی، پژوهش‌ها و آسیب‌شناسی‌های نظام‌مند کمتر انجام شده است و ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ از ﮐﻠﯿﺸﻪ‌ﻫﺎی زبانی، در زبان رایج و زبان عرفانی، ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ‌ﻃﻮﺭ ﺟﺪﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻘﺪ ﻭ ﭘﺮﺳﺶ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﯿﺮﻧﺪ، ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﯿﺪند.

چگونگی تأثیر جنسیت بر ادبیات

روح انگیز کراچی

دوره 7، شماره 2 ، تیر 1394، ، صفحه 223-241

چکیده

بحث دربارة ادبیات زنانه و مردانه، مخالفان و موافقانی دارد. مخالفان به فراجنسیتی‌بودن ادبیات تأکید می‌کنند و نظریه‌پردازان فمنیست و موافقان با پژوهش از زاویه‌های مختلف به این نتیجه رسیده‌اند که ادبیات زنانه و مردانه تفاوت دارد. به منظور یافتن پاسخ این پرسش که آیا جنسیت بر ادبیات تأثیرگذار است، کوشش شد موضوع بحث‌شده با رویکردهای ... بیشتر بحث دربارة ادبیات زنانه و مردانه، مخالفان و موافقانی دارد. مخالفان به فراجنسیتی‌بودن ادبیات تأکید می‌کنند و نظریه‌پردازان فمنیست و موافقان با پژوهش از زاویه‌های مختلف به این نتیجه رسیده‌اند که ادبیات زنانه و مردانه تفاوت دارد. به منظور یافتن پاسخ این پرسش که آیا جنسیت بر ادبیات تأثیرگذار است، کوشش شد موضوع بحث‌شده با رویکردهای مختلف زیست‌شناختی، روان‌شناختی، جامعه‌شناختی، زبان‌شناختی و ادبیات بررسی و تحلیل شود تا تفاوت ادبیات زنانه و مردانه از جنبه‌های مختلف نشان داده شود. اثر ادبی محصول ذهنیت، زبان و جهان هنرمند است و تأثیر جنسیت بر آن نخست با دو عامل اصلی ارتباط دارد. از یک‌سو، تفاوت ذاتی بین زن و مرد در ایجاد تفاوت‌های ذهنی، رفتاری، اندیشگی و زبانی به‌منزلة ابتدایی‏ترین عامل تفاوت بر ادبیات تأثیرگذار است و از سوی دیگر، تفاوت جنسیتی، که بر‌ساختۀ جامعه و فرهنگ است، سبب تبعیض، نابرابری و تسلط مردان بر زنان شده است. مجموعه‌ای از این تفاوت‌ها به خلق دنیای ذهنی، جهان‌بینی، تجربه، تفکر، نگاه، زبان و نوشتار متفاوت زنان و مردان انجامیده و بازتاب تفاوت‌ها در آثار ادبی در سطح پاره‌ای از شکل‌های زبانی، سبک، مضمون، درون‌مایه و نوع بیانِ متفاوت خود را آشکار کرده است.

مطالعۀ رابطۀ مصرف موسیقی با احساس آنومی بر‌حسب جنسیت

حلیمه عنایت؛ مهدی کاوه

دوره 5، شماره 4 ، بهمن 1392، ، صفحه 487-506

چکیده

آنومی یکی از مفاهیم مصطلح در جامعه‏شناسی است. به همان اندازه که می‏توان احساس آنومی را با آنومی در ارتباط دانست، به همان اندازه نیز می‏توان آن‌ها را دور از هم تصور کرد، زیرا ممکن است جامعه‏ای آنومیک نباشد اما اعضای آن احساس آنومی کنند، و برعکس. هدف این مقاله، بدون توجه به وجود یا نبود آنومی در ایران، مطالعۀ شدت احساس آنومی بین ... بیشتر

رابطۀ زبان و جنسیت در رمان معاصر فارسی: بررسی شش رمان

بهروز محمودی بختیاری؛ مریم دهقانی

دوره 5، شماره 4 ، بهمن 1392، ، صفحه 543-556

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی تفاوت‏های نوشتاری زنان و مردان در رمان‏های معاصر ایران می‏پردازد. هدف از این تحقیق، بررسی این مسئله است که آیا عامل جنسیت به بروز تفاوت‏های نوشتاری در حوزة واژگان و نحو منجر می‏شود یا خیر؟ در این پژوهش، سه رمان چراغ‏ها را من خاموش می‏کنم، کولی کنار آتش، و بازی آخر بانو از نویسندگان زن و سه رمان کافه‌پیانو، ... بیشتر

بررسی مقایسه ای هوش معنوی دانش آموزان دورة متوسطه بر اساس جنسیت و پایة تحصیلی

فریده حمیدی؛ حسین صداقت

دوره 4، شماره 4 ، آذر 1391، ، صفحه 75-88

چکیده

هدف این تحقیق بررسی مقایسه‌ای هوش معنوی دانش‌آموزان دورة متوسطة شهر کرمان به تفکیک جنسیت و پایة تحصیلی بوده است. بدین منظور 537 دانش‌آموز دورة متوسطه از شهر کرمان (299 پسر و 238 دختر) به شیوة تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند تا به پرسشنامة هوش معنوی 24 سؤالی SISRI (کینگ، 2008) که دارای چهار خرده مقیاس تفکر انتقادی وجودی (CET)، تولید معنای شخصی (PMP)، ... بیشتر

نشانه شناختی تصویر زن در سینمای ابراهیم حاتمی کیا

سیدمحمد مهدیزاده؛ معصومه اسمعیلی

دوره 4، شماره 2 ، فروردین 1391، ، صفحه 85-105

چکیده

پژوهش حاضر با هدف نشانه شناختی تصویر زن در سینمای ابراهیم حاتمی کیا انجام شده است. فیلم های مورد بررسی چهار فیلم دیده بان، بوی پیراهن یوسف، روبان قرمز و دعوت، از شانزده فیلمی است که این فیلم ساز از 1365 تاکنون در چهار دور? جنگ، سازندگی، اصلاحات و اصولگرایی ساخته است. داده ها با استفاده از روش نشانه شناسی به صورت کیفی به دست آمده‌اند. نتایج ... بیشتر

تحلیل تجربه‌های زنانه از رانندگی (مطالعه‌ای کیفی پیرامون دلایل و پیامدهای رانندگی زنان)

طاهره هوشنگی؛ محمود شهابی

دوره 4، شماره 2 ، فروردین 1391، ، صفحه 65-84

چکیده

اتومبیل یکی از مهم‌ترین جلوه‌های فناوری مدرن و حاوی پیام‌های فرهنگی و اجتماعی متعددی است که در پیوند با مفاهیمی چون جنسیت، قومیت، سن، طبقه و...، بسته به نیاز و انگیز? کاربران مورد بازخوانی‌های مختلف قرار می‌گیرد. از آنجا که هدف این پژوهش، تحلیلی جنسیتی از استفاد? اتومبیل بین کاربران زن است، در ابتدا رابط? مفهومی جنسیت و اتومبیل مورد ... بیشتر

رابط? میان جنسیت کارگردان و نوع شخصیت‌پردازی زن در سینما

اعظم راودراد؛ بهاره فتح آبادی

دوره 3، دوره 1، شماره 3 ، آبان 1390، ، صفحه 75-94

چکیده

این مقاله حاصل پژوهشی است که به بررسی رابط? میان «جنسیت کارگردان» و «نوع شخصیت‌پردازی زن نقش اول» در فیلم‌های سینمایی پرداخته است. به این منظور، شش فیلم سینمایی که در دور? اصلاحات با موضوعات مرتبط با زنان توسط کارگردانان صاحب سبک سینمای ایران (سه کارگردان مرد و سه کارگردان زن) ساخته شده؛ انتخاب و با روش «نشانه‌شناسی» تحلیل شده‌اند. ... بیشتر

مطالعه ی تفاوت های نوشتاری در آثار نویسندگان معاصر ایرانی با توجه به متغیر جنسیت

زینب محمد ابراهیمی جهرمی؛ طاهره ذاکری

دوره 2، شماره 3 ، تیر 1389

چکیده

در این تحقیق با تکیه بر روی کرد تحلیل گفتمان انتقادی (CDA ) به تجزیه و تحلیل ده رمان از نویسندگان زن و مرد ایرانی می پردازیم. در حوزه ی واژگان از جنبه ی به کارگیری واژگان غیرهسته ای و استعاره و در بخش نحو به مقایسه ی جمله های معلوم در مقابل مجهول، کوتاه در مقابل بلند و نقل قول مستقیم در مقابل غیرمستقیم، به مقایسه ای از جنبه ی جنسیت نویسندگان ... بیشتر

بازنمایی جنسیتی سریال های تلویزیونی(مرگ تدریجی یک رویا – ترانه ی مادری)

محمد رضایی؛ سمیه افشار

دوره 2، شماره 4 ، تیر 1389

چکیده

تلاش اصلی این مقاله، بررسی نحوه ی بازنمایی نقش های جنسیتی و چگونگی بهره گیری از رمزگان های اجتماعی و فنی در نمایش زن و مرد در قالب نقش های خانوادگی و اجتماعی است. برای نیل به این مقصود، از میان سریال های پربیننده ی سال 1387، دو سریال «ترانه ی مادری» و «مرگ تدریجی یک رویا» را با استفاده از روش نشانه شناسی مورد بررسی قرار دادیم. نتایج به دست ... بیشتر

جنسیت و رابطه ی آن با مقبولیت و شفافیت واژگان نو: بررسی موردی واژگان عمومی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی

سعید کتابی؛ مهدی عقیلی؛ مرجان ابوالحسنی

دوره 2، شماره 3 ، تیر 1389

چکیده

این مقاله به بررسی میزان مقبولیت و شفافیت شماری از پرکاربردترین واژه های عمومی مصوب فرهنگستان پرداخته است. میزان مقبولیت و شفافیت با توجه به متغیر جنسیت دانشجویان مورد ارزیابی قرار گرفت (با این فرض که میزان مقبولیت و شفافیت این واژگان در یک گروه بیشتر از گروه دیگر است). پس این گونه فرض شد که میزان مقبولیت و شفافیت واژگان در خانم ها بیشتر ... بیشتر

بررسی تأثیر جنسیت برخطاب های به کار رفته در برخی داستان های ادبیات معاصر ایران

جهانگیر صفری؛ مسعود رحیمی؛ ابراهیم ظاهری

دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1388

چکیده

این مقاله بر آن است که نقش گرایش های جنسیتی در انتخاب واژگان خطاب در داستان های ایرانی را بررسی کند. بعضی از واژگان خطاب از روی ماهیت خود عملکرد جنسیتی دارند. و ویژه ی زنان یا مردان می باشند. اما همان طور که بررسی شده است گوناگونی انتخاب بعضی از صورت های خطاب یا خطاب های ارجاعی، کم و بیش ناشی از موقعیت اجتماعی و ارزش های اجتماعی شخصیت ... بیشتر

تحلیل گفتمان بازتولید زبان جنسیتی در مجلات عامه پسند فارسی در ایران

قربانعلی ابراهیمی؛ حسن ناصحی

دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1388

چکیده

زبان جنسیتی حاکم بر گفتمان جنسیتی غالب بر فضای اجتماعی ایران، به عنوان یکی از تأثیرگذارترین پدیده های موجود در کنش های زبانی و غیر زبانی افراد، در میان مجلات عامه پسند، به عنوان بخشی از نگاه رایج بر مفهوم جنسیت، نمود یافته است. از آن جایی که به‌نظر می‌رسد ایدئولوژی گفتمان‌ جنسیتی حاکم، درصدد تزریق و بهره وری از نگاه جنسیتی خودساخته ... بیشتر زبان جنسیتی حاکم بر گفتمان جنسیتی غالب بر فضای اجتماعی ایران، به عنوان یکی از تأثیرگذارترین پدیده های موجود در کنش های زبانی و غیر زبانی افراد، در میان مجلات عامه پسند، به عنوان بخشی از نگاه رایج بر مفهوم جنسیت، نمود یافته است. از آن جایی که به‌نظر می‌رسد ایدئولوژی گفتمان‌ جنسیتی حاکم، درصدد تزریق و بهره وری از نگاه جنسیتی خودساخته ای است که، تأمین کننده‌ی منافع اش باشد، و این امر خود را به شکلی قدرت مند، در هستی اجتماعی افراد القاء نموده است، لذا، ما برآن شدیم تا تأثیر و استیلای این خواست را، در ناخودآگاه ذهنی و گفتمان جنسیتی جامعه ی ایران، مورد تحلیل گفتمان قرار دهیم. در این راستا، برخی از داستان های موجود در مجلات عامه پسند فارسی منتشر شده در سال1386، با پشتوانه ی نظری برگرفته شده از دیدگاه میشل فوکو و روش شناسی نورمن فرکلاف، مورد تحلیل گفتمان قرار گرفته اند. در این پژوهش، یافته های هریک از متون، با مقوله های اساسی ای چون، سلطه، واژگونی و ناخودآگاه ذهنی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتیجه ی به دست آمده، حاکی از این است که، ذهنیت افراد جامعه، بخصوص زنان، تحت تأثیر ناخودآگاهی است که، حامل خواست گفتمان جنسیتی حاکم می باشد. لذا، آنها کنش هایی را در پیش می گیرند که، نه با خواست و باور خودشان، بلکه القاء گفتمان جنسیتی حاکم است که، از آن ها به عنوان ابزاری در جهت بازتولید وضعیت موجود، بهره می برد.

مقایسه ی درک نوای غیرعاطفی (زبانی) گفتار در دو جنس

کیوان زاهدی؛ حسن عشایری؛ فرشته رحیم زاده

دوره 1، شماره 2 ، بهمن 1388

چکیده

توانایی های گفتاری مردان با زنان متفاوت است. هدف از این مطالعه، بررسی تفاوت دو جنس در درک نوای غیر عاطفی (زبانی) گفتار است. این مطالعه به صورت مقطعی- مقایسه ای بر روی 50 نفر در دو گروه مرد و زن صورت گرفت. پاسخ هر یک از گروه های مورد بررسی به مجموعه آزمون های تهیه شده ثبت شد. محرک های مورد استفاده در این پژوهش، جملات غیرعاطفی (سوالی، امری و ... بیشتر

دوره 14 (1401)

دوره 13 (1400)

دوره 12 (1399)

دوره 11 (1398)

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

2، (1389)

دوره 2 (1389)

دوره 1 (1388)

کلیدواژه‌ها = جنسیت

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده