ادبیات
عزت ملاابراهیمی؛ الهه علیخانی
چکیده
موضوع این مقاله بررسی واژههایی در صد غزل اول دیوان حافظ است که بهطور ظاهری میتوان آنها را واژگانی زنانه دانست. برای یافتن معانی و مفاهیم پنهان آنها و اینکه آیا منظور شاعر از آوردن این الفاظ، معنای ظاهری آنهاست یا در ذهن و اندیشهاش مفاهیمی ماوراء معنای ظاهری این الفاظ را در نظر داشته است. این پژوهش از نوع کیفی و روش تحقیق ...
بیشتر
موضوع این مقاله بررسی واژههایی در صد غزل اول دیوان حافظ است که بهطور ظاهری میتوان آنها را واژگانی زنانه دانست. برای یافتن معانی و مفاهیم پنهان آنها و اینکه آیا منظور شاعر از آوردن این الفاظ، معنای ظاهری آنهاست یا در ذهن و اندیشهاش مفاهیمی ماوراء معنای ظاهری این الفاظ را در نظر داشته است. این پژوهش از نوع کیفی و روش تحقیق نیز اسنادیـ کتابخانهای است و از روش تحلیل محتوا به صورت کیفی نیز برای تحلیل اشعار حافظ بهره گرفته شده است. اگرچه حافظ در غزلیاتش صراحتاً اشارهای به زن نداشته است (با اینکه در برخی از غزلهای او انتقاد از اجتماع وجود دارد، غزل حافظ بهطورکلی عارفانه است نه اجتماعی. به بیان دیگر، عاشقانهـ عارفانه است؛ عاشقانههایی که همه مدح و حمد و ثنای پروردگار است)، زن در اندیشۀ حافظ جایگاه بسیار والا و ارزشمندی دارد. حافظ برای فهم عامه و ادراک بهتر همگان هرجا خواسته از خداوند خود سخن بگوید، به توصیف زن و زیباییهای او پرداخته و همۀ توصیفات عاشقانۀ او از زن، استعاره و کنایه از پروردگار و دقیقاً اشاره به خداوند است.
هنر
الهه شهراد
چکیده
با ظهور مغولان (ایلخانان) در ایران، هنر مصورسازی کتاب بهطور رسمی شکل گرفت و از این دوران به بعد این هنر مسیر شکوفایی را پیمود. شاهنامة بزرگ مغولی (دموت)، شاهکار نگارگری عهد ایلخانی، بهمنزلۀ نخستین نسخۀ مصور درباری در دوران ابوسعید بهادر خان، در تبریز تصویرسازی شد و پس از آن بهتدریج دیگر شاهنامههای مصور بهوجود آمد. حضور چشمگیر ...
بیشتر
با ظهور مغولان (ایلخانان) در ایران، هنر مصورسازی کتاب بهطور رسمی شکل گرفت و از این دوران به بعد این هنر مسیر شکوفایی را پیمود. شاهنامة بزرگ مغولی (دموت)، شاهکار نگارگری عهد ایلخانی، بهمنزلۀ نخستین نسخۀ مصور درباری در دوران ابوسعید بهادر خان، در تبریز تصویرسازی شد و پس از آن بهتدریج دیگر شاهنامههای مصور بهوجود آمد. حضور چشمگیر زنان در نگارههای این نسخه، یکی از نکات متمایز این شاهنامه است. این مقاله مبتنی بر این فرضیه است که میزان و نحوۀ حضور زنان در این شاهنامه با جایگاه و شرایط اجتماعی زنان در عهد ایلخانی مرتبط است. در این راستا، شناخت ابعاد اجتماعی شاهنامة بزرگ و بهطور اخص نقش و جایگاه زنان در نگارهها هدف اصلی پژوهش است و نگارنده با رویکرد جامعهشناسانه در پی کشف نحوۀ بازتاب جامعه در اثر هنری است. در این زمینه، 52 نگاره از این شاهنامه با روش تحلیلیـ توصیفی بررسی شده و ابزار تحلیل، نظریۀ بازتاب در جامعهشناسی هنر است. بنا بر یافتههای تحقیق، همانطور که زنان در عهد ایلخانی از جایگاه و منزلت استثنایی در تاریخ ایران برخوردارند، به گونهای که این دوران را عصر برابری مرد و زن میدانند، زنان در نگارهها نیز به صورت چشمگیر و متمایزی دیده میشوند. این حضور در صحنههایی با مضامین درباری پررنگتر است و نوع حضور زنان در نگارهها با نحوۀ زندگی ایشان منطبق است. بدینترتیب، بار دیگر مشخص میشود که اثر هنری بهمنزلۀ فرآوردهای اجتماعی ارزشها و باورهای زمان را با خود همراه دارد.
تاریخی
کلثوم غضنفری؛ حسین بادامچی؛ پروین داوری
چکیده
ازدواج پایۀ اصلی نهاد خانواده است و برای آن در هر دو دین زردشتی و اسلام شرایطی تعریف شده که تحقق ازدواج منوط به احراز آنهاست. مطالعۀ تطبیقی شرایط ازدواج از منظر دو دین زردشتی و اسلام نشان میدهد که وجوه اشتراک و افتراق گوناگونی دربارۀ این موضوع بین دو دین وجود دارد و تحلیل و ارزیابی آنها میتواند به روشنشدن بیشتر ابعاد میراث ...
بیشتر
ازدواج پایۀ اصلی نهاد خانواده است و برای آن در هر دو دین زردشتی و اسلام شرایطی تعریف شده که تحقق ازدواج منوط به احراز آنهاست. مطالعۀ تطبیقی شرایط ازدواج از منظر دو دین زردشتی و اسلام نشان میدهد که وجوه اشتراک و افتراق گوناگونی دربارۀ این موضوع بین دو دین وجود دارد و تحلیل و ارزیابی آنها میتواند به روشنشدن بیشتر ابعاد میراث و سنن مشترک این ادیان بینجامد. روند پژوهش بدینگونه است که ابتدا شرایط ازدواج از منظر دین زردشتی بررسی و تحلیل شده، سپس به همان موضوع از دیدگاه اسلام پرداخته شده است. بررسیهای انجامیافته نشان میدهد که اگرچه در برخی موارد اختلافاتی همچون اهداف متفاوت برای ازدواج و انواع آن وجود دارد، اشتراکات بین آنها، که شامل شرایط ازدواج (سن ازدواج، رضایت سالار، رضایت دختر و پسر و همکفوی) و عقد (ایجاب و قبول، شرایط عاقد، حضور شاهد و مهریه) است، بهمراتب چشمگیرتر از اختلافات دو دیانت است.
حسن کریمیان؛ فرید احمدزاده؛ حامید نورسی
چکیده
هدف این پژوهش مطالعه و شناخت جایگاه زنان کرد در جامعة ایلی کرمانشاهان دورة قاجار و میزان تأثیرگذاری آنان در ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی براساس گزارشهای سیاحان، اسناد و نقش سنگ قبرهای، منطقه است. سیاحان اطلاعات نادری دربارة زندگی ایلی و عشایری و جنبههای دیگر زندگی اجتماعی زنان ارائه میدهند. آنان زنان را بنمایه ...
بیشتر
هدف این پژوهش مطالعه و شناخت جایگاه زنان کرد در جامعة ایلی کرمانشاهان دورة قاجار و میزان تأثیرگذاری آنان در ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی براساس گزارشهای سیاحان، اسناد و نقش سنگ قبرهای، منطقه است. سیاحان اطلاعات نادری دربارة زندگی ایلی و عشایری و جنبههای دیگر زندگی اجتماعی زنان ارائه میدهند. آنان زنان را بنمایه و ستون فقرات ایل و محور هرگونه تلاش و کوشش دانستهاند و معتقدند زن نقش شاخص و مهمی در پایداری و استحکام نظام خانوادگی و ایلی داشته است. نکتة جالب توجه آنکه سنگ قبرهایی از زنان در این منطقه به یادگار مانده که متعلق به دورة قاجار است. نقش سنگ مزارهای جامعة ایلی کرمانشاهان بازتاب جایگاه اجتماعی و فردیِ متوفی در زمان خود بوده است. لذا، این پژوهش با چنین رویکردی به روش توصیفیـ تحلیلی و بر پایة منابع کتابخانهای و میدانی به بررسی موضوع میپردازد. یافتههای تحقیق نشان میدهد زنان کرد در جامعة ایلی کرمانشاهان دورة قاجار نقشی انکارناپذیر در ساختارهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ایفا کردهاند. بنابراین، شاهد حضور زنان کرد عشایر کرمانشاهان در نقش و جایگاه ارباب و رئیس جامعة ایل، مالکیت زنان بر زمین، تولید صنایع دستی و نقش مهم آنها در عمل «وقف» هستیم.
فریده علوی؛ زینب رضوان طلب
چکیده
در این مقاله، پس از اشاره به پیشینۀ ادبیات زنان در الجزایر، با استفاده از رویکرد توصیفیـ تحلیلی به معرفی و بررسی چند نمونه روایت زنانه از جنگ استقلال الجزایر در خلال آثار نویسندۀ شهیر الجزایری، آسیه جبار، میپردازیم. این تحقیق نشان میدهد که زبان و نهاد ادبیات در الجزایر تا پیش از سدۀ اخیر تحت سیطرۀ مردان بوده و عمدۀ آثار ادبی ...
بیشتر
در این مقاله، پس از اشاره به پیشینۀ ادبیات زنان در الجزایر، با استفاده از رویکرد توصیفیـ تحلیلی به معرفی و بررسی چند نمونه روایت زنانه از جنگ استقلال الجزایر در خلال آثار نویسندۀ شهیر الجزایری، آسیه جبار، میپردازیم. این تحقیق نشان میدهد که زبان و نهاد ادبیات در الجزایر تا پیش از سدۀ اخیر تحت سیطرۀ مردان بوده و عمدۀ آثار ادبی این کشور بر ارزشهای مردسالارانه استوار بوده و دیدگاه مردانه را منعکس میکرده است. اما با وقوع جنگ، که موضوعی اساسی و مهم بوده، و از سوی زنان نیز به شیوۀ خاص خود تجربه شده، لزوم ارائۀ نگاه و روایت زنانه از آن احساس میشود. آسیه جبار نخستین نویسندۀ زن الجزایری است که در رمانی با عنوان فرزندان جهان جدید مستقیم به موضوع جنگ استقلال میپردازد. این رمان، که در تاریخ ادبیات الجزایر از رمانهای مؤثرجنگ الجزایر محسوب میشود، مهر تأییدی بر استعدادها و قابلیتهای زنان در عرصۀ نویسندگی میزند و راه را برای ورود دیگر زنان به این عرصه هموار میکند. موضوع جنگ یکی از ارکان ثابت و اساسی در آفرینشهای آسیه جبار محسوب میشود. ویژگی خاصی که موجب تمایز آثار آسیه جبار از دیگر آثار جنگی میشود آن است که وی با استفاده از دیدگاه زنانۀ خود، نهتنها به مسئلۀ آزادی الجزایر از طریق جنگ و مقاومت اشاره میکند، بلکه لزوم آزادی زنان از حصارهای بسته و رهایی آنان از برخی محدودیتها و تعصبات را نیز یادآور میشود. وی همچنین با به تصویر کشیدن رنجها و مشکلات خاص زنان در طول دوران جنگ و نشان دادن نحوۀ مشارکت آنان در این مبارزه، که در نوشتههای نویسندگان مرد مغفول مانده یا به شایستگی نمایان نشده بود، سهم و نقش زنان در استقلال این کشور را برجسته میکند.
تاریخی
علی باغدار دلگشا؛ هما زنجانیزاده
چکیده
توجه به مقولۀ نابرابریهای اجتماعی یکی از موضوعات مهمی است که زنان شاعر در ایران به آن توجهی خاص داشتهاند؛ امری که نخستین نمونههای آن را در اشعار منتشرشده در جراید زننگار اواخر دورۀ قاجار میتوان مشاهده کرد. این پژوهش، که به روش توصیفیـ تحلیلی و با تأکید بر همة شمارگان باقیمانده از روزنامۀ نامۀ بانوان، بهعنوان اولین ...
بیشتر
توجه به مقولۀ نابرابریهای اجتماعی یکی از موضوعات مهمی است که زنان شاعر در ایران به آن توجهی خاص داشتهاند؛ امری که نخستین نمونههای آن را در اشعار منتشرشده در جراید زننگار اواخر دورۀ قاجار میتوان مشاهده کرد. این پژوهش، که به روش توصیفیـ تحلیلی و با تأکید بر همة شمارگان باقیمانده از روزنامۀ نامۀ بانوان، بهعنوان اولین روزنامۀ حاوی اشعار متعدد از زنان، گردآوری شده، در تلاش است با نگاهی جامعهشناختی مسئلۀ اصلی در افکار و اشعار آن شاعران زن را تحلیل و بررسی کند. بررسیهای انجامشده نشان میدهد که موضوع اصلی در شعر این زنان نقد نابرابریهای جنسیتی در جامعۀ مردمَدار ایران است. مخاطب اصلی این اشعار بیشتر زنان ایرانیاند. بر الگوی فردیت زنانهـ «جنس زن»ـ تأکیدی خاص شده است. الگوی مقایسهشده به دلیل توجه به موضوع برابری اجتماعی، جایگاه و حقوق اجتماعی مردان است و اصلیترین راهحلِ رفع نابرابریهای جنسیتی، تغییر نوع نگاه جامعه به زنان و همچنین علمآموزی آنها معرفی شده است.
باستان شناسی
بهروز افخمی؛ زینب خسروی
چکیده
یکی از مسائل فرهنگی برخاسته از اندیشة سیاسی در ایلام باستان، ازدواج با محارم (خودوده) بوده است. ازدواج با محارم، بهویژه در میان خاندان سلطنتی، رایج بوده است. آنچه اهمیت تبیین این نوع آیین را دوچندان میکند، این است که چنین اندیشهای در بازة زمانی بسیار طولانی انجام میشده است. پدیداری این آیین براساس شواهد باستانشناختی به ...
بیشتر
یکی از مسائل فرهنگی برخاسته از اندیشة سیاسی در ایلام باستان، ازدواج با محارم (خودوده) بوده است. ازدواج با محارم، بهویژه در میان خاندان سلطنتی، رایج بوده است. آنچه اهمیت تبیین این نوع آیین را دوچندان میکند، این است که چنین اندیشهای در بازة زمانی بسیار طولانی انجام میشده است. پدیداری این آیین براساس شواهد باستانشناختی به دورة تاریخیِ ایلامی برمیگردد. در دورة هخامنشی، تأثیرات این آیین با تغییراتی که ناشی از اندیشة سیاسی غالب هر دوره است، تداوم داشته است. در ایران باستان، مذهب و اندیشة سیاسی بهشدت تحت تأثیر «زیستجهانها» بوده و افقهای هارمونیک داشتهاند. در این مقاله، به ازدواج با محارم بهمثابة آیینی برخاسته از اندیشة سیاسی در جهت جاودانگی سلطنت نگریسته میشود که در دو دورۀ ایلام باستان و هخامنشی وجود داشته و در دورة ساسانی نیز به شکلی دیگر تداوم یافته است. این تحقیق با رویکرد پدیدارشناسانه، ماهیت، چیستی و چرایی تداوم این آیین را با تأویل مصادیق عینی، چون آب، زن، مار و مفاهیم انتزاعی «مارـ الهه» در دورة ایلامی مطالعه کرده و باور به توتم و قدسی تلقیکردن آن را برخاسته از اندیشة سیاسی منبعث از مذهب، توسط نهاد سیاست و قدرت، در هر دو دورة ایلامی و هخامنشی، میداند.
هنر
فرزاد فیضی؛ بهروز افخمی؛ سارا صادقی
چکیده
بازتاب جریانات و حوادث دورههای مختلف تاریخی در هنرهای آن دوره و ارتباط متقابل گونه ها و سبک های هنری با رویدادهای جامعة معاصر خلق اثر بین اکثر پژوهشگران تاریخ و جامعه شناسی هنر امری پذیرفته شده است. مسئلة پژوهش حاضر بررسی و تحلیل چگونگی سیر تحول مفهوم مادرسالاری نزد مغولان اولیه تا انقراض ایلخانان با مطالعة موردی نگارة ...
بیشتر
بازتاب جریانات و حوادث دورههای مختلف تاریخی در هنرهای آن دوره و ارتباط متقابل گونه ها و سبک های هنری با رویدادهای جامعة معاصر خلق اثر بین اکثر پژوهشگران تاریخ و جامعه شناسی هنر امری پذیرفته شده است. مسئلة پژوهش حاضر بررسی و تحلیل چگونگی سیر تحول مفهوم مادرسالاری نزد مغولان اولیه تا انقراض ایلخانان با مطالعة موردی نگارة پرسیدن فریدون نسب خود را از مادرش در شاهنامة بزرگ مغولی است. در تحلیل داده ها از مبانی آیکونوگرافی ازجمله تطبیق نگاره با منابع تاریخی، روابط بینامتنی و استحاله بهره گرفته شده است. رویکرد پژوهش توصیفیـ تحلیلی است و اطلاعات به روش کتابخانه ای و با استفاده از منابع مکتوب و دیجیتال گردآوری شده است. نتایج نشان میدهند مفهوم مادرسالاری از دورة مغولان اولیه تا ایلخانی به سه دوره قابل تقسیم است. در دوران قبل از تشکیل امپراتوری به سبب عرفگرایی موجود، مادرسالاری به بهترین نحو بر قبایل حاکم است. در دوران فتوحات، ازدواجهای درباریان و شخص خان همسو با منافع سیاسی و اقتصادی است. در این دوره، نفوذ همسر اول خان بیشتر از سایر زنان است؛ ولی این نفوذ شخصی و غیرمستقیم است تا اینکه امری نهادی باشد. پس از اصلاحات غازان و به ویژه در اواخر عمر ایلخانان، با وجود غلبة دیوانسالاری ایرانیـ اسلامی، نمودهایی از بازگشت به عرفگرایی در هنرهای این دوره به صورت اعم و اهمیت مجدد مادرسالاری در نگارة مطالعهشده (بازتاب نقش مادر ابوسعید در سرنگون کردن امیرچوپان در نگاره) به صورت اخص دیده میشود.
پیام اکرمیپور؛ نفیسه شریفی
چکیده
خوانش جنسیتی از چهارمین و پنجمین دوره پوسترهای تبلیغاتی انتخابات شورای شهر در سه شهر تهران، شیراز و اهوازچکیدهاین مقاله مطالعه ای کیفی و میان رشته ای بر جنبه های جنسیتی هشت پوستر تبلیغاتی کاندیداهای زن و مرد چهارمین و پنجمین دوره انتخابات شورای شهر در تهران، شیراز و اهواز است. هشت پوستر مورد نظر با بهره گیری ...
بیشتر
خوانش جنسیتی از چهارمین و پنجمین دوره پوسترهای تبلیغاتی انتخابات شورای شهر در سه شهر تهران، شیراز و اهوازچکیدهاین مقاله مطالعه ای کیفی و میان رشته ای بر جنبه های جنسیتی هشت پوستر تبلیغاتی کاندیداهای زن و مرد چهارمین و پنجمین دوره انتخابات شورای شهر در تهران، شیراز و اهواز است. هشت پوستر مورد نظر با بهره گیری از روش نمونه گیری هدفمند از میان تعداد زیادی پوستر انتخاباتی موجود در سایت های گوناگون اینترنتی انتخاب شده اند و به لحاظ محتوایی و نیز جنبه های فنی عکس مورد تحلیل قرار گرفته اند. این مقاله با به کارگیری نظریه انتقادی برجر و ارتباطات غیرکلامی و با تمرکز بر حالات بدنی، نوع نگاه و طرز پوشش کاندیداهای زن و مرد بحث می کند که چگونه ارزش ها، نگرش ها و باورهای جنسیتی در پوسترهای تبلیغاتی بازنمایی می شود. این پژوهش نشان می دهد درحالی که تأکید بر جذابیت و زیبایی زنان، آنان را ابژه وار در برابر نگاه خیره و قضاوت مردانه قرار داده است، مردان را فاعلیتی قدرتمند و توانمند به تصویر می کشد. در واقع، نحوه بازنمایی زنان و مردان در پوسترهای انتخاباتی، که در این مقاله مورد تحلیل قرار گرفته اند، باورها و کلیشه های جنسیتی پنهانی را آشکار می کنند که تعیین کننده نقش ها و موقعیت اجتماعی دو جنس در شرایط فرهنگیـ اجتماعی جامعه امروزند.
هنر
فرهاد کاروان
دوره 15، شماره 3 ، آذر 1402، ، صفحه 491-510
چکیده
بررسی باور زیباشناختی و درک هنری از موضوعات مهم در رشتههای هنری محسوب میشود. هدف از اجرای پژوهش حاضر بررسی رابطۀ باور زیباشناسی با سبکشناختی حل مسئله و نیاز به شناخت با نقش میانجی هوش فرهنگی در دانشجویان هنر بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری این پژوهش شامل کلیۀ دانشجویان دختر هنر دانشگاههای همدان در سال ...
بیشتر
بررسی باور زیباشناختی و درک هنری از موضوعات مهم در رشتههای هنری محسوب میشود. هدف از اجرای پژوهش حاضر بررسی رابطۀ باور زیباشناسی با سبکشناختی حل مسئله و نیاز به شناخت با نقش میانجی هوش فرهنگی در دانشجویان هنر بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری این پژوهش شامل کلیۀ دانشجویان دختر هنر دانشگاههای همدان در سال تحصیلی 1399-1400 بود. 377 دانشجو بهعنوان نمونه بهصورت هدفمند و در دسترس از بین دانشکدهها و گروههای آموزشی و با توجه به طرح پژوهش انتخاب شدند و به پرسشنامههای باور زیباشناسی تقی زاده و بابایی (1396)، نیاز به شناخت (کاسیوپو، پتی و کائو 1984(، سبکهای حل مسئلۀ کسیدی و لانگ (2013) و هوش فرهنگی ارلی و آنگ (2003) پاسخ دادند. داده های پژوهش با روش آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار و آمارههای کجی و کشیدگی توزیع متغیرها) و آمار استنباطی (همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر با محاسبۀ پیشفرض های آن) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد مدل مفهومی تدوینشده با داده ها برازش مناسبی داشت. نتایج روابط ساختاری مدل نشان داد که باور زیباشناسی با مهارت سازندۀ حل مسئله، نیاز به شناخت و هوش فرهنگی رابطۀ مثبت و معناداری دارد. مهارت سازندۀ حل مسئله و نیاز به شناخت با هوش فرهنگی رابطۀ مثبت و معناداری دارند. مهارت غیرسازندۀ حل مسئله با نیاز به شناخت و هوش فرهنگی رابطۀ منفی و معناداری دارد. باور زیباشناسی با مهارت غیرسازندۀ حل مسئله رابطۀ منفی و معناداری دارد
فرهنگی
زهرا حسینی؛ مهشید میرفخرایی
چکیده
مادیان هزاردادستان hazār dādestān) (mādayān ī «مجموعة هزارفتوی»، تنها نسخة خطی ناقصی از چندین مجموعة حقوقی دورة ساسانیان در دست است. اطلاعی از زندگی جمعآورندة آن، فرّخ مرد وهرامان (فرّخ مرد پسر بهرام)، نداریم. احتمال میرود کتاب در اصل در دوران پادشاهی خسروپرویز، آخرین پادشاهی که نامش در کتاب آمده، تألیف شده باشد. این گفتار ...
بیشتر
مادیان هزاردادستان hazār dādestān) (mādayān ī «مجموعة هزارفتوی»، تنها نسخة خطی ناقصی از چندین مجموعة حقوقی دورة ساسانیان در دست است. اطلاعی از زندگی جمعآورندة آن، فرّخ مرد وهرامان (فرّخ مرد پسر بهرام)، نداریم. احتمال میرود کتاب در اصل در دوران پادشاهی خسروپرویز، آخرین پادشاهی که نامش در کتاب آمده، تألیف شده باشد. این گفتار به بررسی اصطلاح حقوقی « gōhrēn kardan: گوهرینکردن، معاوضهکردن» از «مجموعة هزارفتوی» میپردازد. گوهرین و گوهرینکردن در سه دادستان (= حکم) این کتاب ارزشمند حقوقی بهکار رفته است. با بررسی این سه حکم، این اصطلاح حقوقی تفسیر میشود. ضمن پیگیری قانون و مسائل حقوقی ایران دورة ساسانی، کارکرد حقوقی گوهرینکردن را پدیدة جدیدی در خانواده میبینیم. نقش زن در این مبادلة تجاری، بیانگر حضور جدی او در عرصة اجتماعیـ اقتصادی است که در جهت استحکام خانواده پیش میرود.
تاریخی
فاطمه جان احمدی؛ ریحانه هاشمی شهیدی
چکیده
نقشهای محول و نقشهای محقق دو گونه نقش قابل بررسی در حیات اجتماعی بشرند. در جامعۀ اسلامی، بخشی از این نقشها براساس آیات و روایات به زنان واگذار شده است که جامعهشناختی نقشهای محوّل زنان در جامعة اسلامی نام گرفتهاند. این نقشها تابع شرایط اجتماعی با مقتضیات دین مبین اسلام و متکی بر زمینهها و عواملی در اجتماع اسلامی اجرا ...
بیشتر
نقشهای محول و نقشهای محقق دو گونه نقش قابل بررسی در حیات اجتماعی بشرند. در جامعۀ اسلامی، بخشی از این نقشها براساس آیات و روایات به زنان واگذار شده است که جامعهشناختی نقشهای محوّل زنان در جامعة اسلامی نام گرفتهاند. این نقشها تابع شرایط اجتماعی با مقتضیات دین مبین اسلام و متکی بر زمینهها و عواملی در اجتماع اسلامی اجرا و تقویت شدهاند، برخی از این عوامل احکام امضایی رسولالله(ص) بودهاند و متکی بر مقتضیات و عوامل فطری پیشتر در جامعه، چه به صورت اساسی و چه به گونۀ کماثر، وجود داشتهاند. برخی از این نقشها هم به صورت تأسیسی در اسلام ایجاد شدهاند و دین مقدس اسلام ضمن اعطای این نقشها تلاش کرده است با احالۀ آنها به زنان ضمن برکشیدن موقعیت ایشان بر مکانت و جایگاه اجتماعی این قشر مؤثر بیفزاید. آنچه مقرر است این مقاله بدان بپردازد، تشریح و تبیین احکام امضایی و تأسیسی اسلام و رسول خدا(ص) در تقویت و تفویض نقش محوّل به زنان جامعة اسلامی است که با روش توصیفیـ تحلیلی متکی بر منابع تاریخی به پرسشهای مطرح پاسخ مستدل داده خواهد شد.
مذهبی
محمد آهی
چکیده
حضور زنان در اجتماع از مسائل مهم و از موضوعات قابل بررسی و پژوهش است، زیرا حضور در اجتماع از یک نیاز فطری انسان سرچشمه میگیرد. از همین رو، قرآن کریم طی آیات مختلف این نیاز فطری را پاسخ داده و حضور اجتماعی زنان را به رسمیت شناخته و در این زمینه همۀ مسائل اجتماعی مربوط به آنها را با معرفی زنان الگو بیان کرده است؛ زنانی که تبیین عملکرد ...
بیشتر
حضور زنان در اجتماع از مسائل مهم و از موضوعات قابل بررسی و پژوهش است، زیرا حضور در اجتماع از یک نیاز فطری انسان سرچشمه میگیرد. از همین رو، قرآن کریم طی آیات مختلف این نیاز فطری را پاسخ داده و حضور اجتماعی زنان را به رسمیت شناخته و در این زمینه همۀ مسائل اجتماعی مربوط به آنها را با معرفی زنان الگو بیان کرده است؛ زنانی که تبیین عملکرد آنها بهخوبی میتواند مؤلفهها و آداب اجتماعی زنان را در ابعاد گوناگون بهطور دقیق و مطلوب مشخص کند. با وجود اهمیت فوقالعادۀ این مبحث، فعالیتهای علمی انجامگرفته در این زمینه (دیدگاه اسلام دربارۀ وجوب و چگونگی حضور زنان در ابعاد گوناگون اجتماع) اندک و انگشتشمار بوده و اغلب به منابع روایی تکیه داشتهاند. ازاینرو، این مقاله با استنادات قرآنی، تأییدات روایی و استدلالات عقلی به بررسی و تبیین حضور اجتماعی زن در سه محور وجوب حضور، ابعاد حضور (سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی) و شرایط حضور در اجتماع با روش توصیفیـ تحلیلی بر مبنای تعقلیـ منطقی میپردازد و نتیجه میگیرد که حضور در اصل مجاز است و در بعضی شرایط وجوب پیدا میکند و این حضور در همۀ ابعاد و البته با شرایط خاص خود است.
محمدعلی چلونگر؛ فرشته بوسعیدی؛ وحید سعیدی
چکیده
خوارج، بهمنزلۀ یکی از گروههای کلامی مطرح در قرن های اول و دوم، نگرش خاصی به زن داشتند. آنها در باب زن و حضور وی درعرصههای سیاسی و اجتماعیـ همچون مسئلۀ ازدواج، رفتار با اسیران زن، حضور زنان در نبردها و نیز خلافت زنانـ نظرهای کاملاً متفاوتی ارائه دادند که تأثیرپذیرفته از نگاه سطحی و ظاهری آنها به آیات قرآن و نظریههای ...
بیشتر
خوارج، بهمنزلۀ یکی از گروههای کلامی مطرح در قرن های اول و دوم، نگرش خاصی به زن داشتند. آنها در باب زن و حضور وی درعرصههای سیاسی و اجتماعیـ همچون مسئلۀ ازدواج، رفتار با اسیران زن، حضور زنان در نبردها و نیز خلافت زنانـ نظرهای کاملاً متفاوتی ارائه دادند که تأثیرپذیرفته از نگاه سطحی و ظاهری آنها به آیات قرآن و نظریههای اهل کتاب و فرق اسلامی است. باید گفت خوارج با اینکه از متن جامعۀ اسلامی برخاسته بودند، از دیگر گروههای معاصر خود آزادی بیشتری برای زنان در عرصههای سیاسی و اجتماعی قائل بودند و این امر به شرایط سیاسی خاصی برمیگردد که خوارج در آن برهة زمانی در آن قرار داشتند. خوارج ازدواج زنان با کفار و موالی را مجاز میدانستند. آنها همچنین با اسارت زنان و به کنیزی گرفتن آنها در جنگها مخالف بودند. زنان خوارج همچنین در نبردها حضوری فعال داشتند و این خوارج بودند که برای نخستین بار اجازۀ خلافت زنان را در دورۀ اسلامی مطرح کردند. در این پژوهش، با روش توصیفیـ تحلیلی به بررسی چهار رویکرد سیاسیـ اجتماعی خوارج به زنان (مسئلۀ ازدواج با کفار و مولی، رفتار با اسیران زن، حضور زنان در نبردها، و مسئلۀ خلافت زنان) میپردازیم.
ادبیات
معصومه نعمتی قزوینی
چکیده
مردسالاری اصطلاحی است برای نظام و ساختاری که از راه نهادهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خود، زنان را زیر سلطه دارد. پدرسالاری نیز زیرمجموعة نظام مردسالار است که هدف اصلی آن سلطه بر زنان و به انقیاد کشاندن آنان است. از آنجا که بسیاری از منتقدان و روشنفکران عرب ریشة مشکلات و عقبماندگی زنان را سلطة نظام مردسالاری میدانند، راه پیشرفت ...
بیشتر
مردسالاری اصطلاحی است برای نظام و ساختاری که از راه نهادهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خود، زنان را زیر سلطه دارد. پدرسالاری نیز زیرمجموعة نظام مردسالار است که هدف اصلی آن سلطه بر زنان و به انقیاد کشاندن آنان است. از آنجا که بسیاری از منتقدان و روشنفکران عرب ریشة مشکلات و عقبماندگی زنان را سلطة نظام مردسالاری میدانند، راه پیشرفت و رهایی آنان از عقبماندگی را نیز در مبارزه با این نظام جستوجو میکنند. بر این اساس، همزمان با آغاز نهضتهای بیداری در جهان عرب، جنبشهای آزادیخواهانة زنان نیز شکل گرفت که مبارزه با نظام مردسالاری یکی از اهداف آن بود. محمد حسین هیکل، نویسنده، سیاستمدار، روزنامهنگار و حقوقدان مصری، از پیشگامان این عرصه در مصر بود. بخشی از آثار وی به طرح مشکلات و مسائل زنان و نقد نظام پدرسالاری در مصر اختصاص یافته است. از جملة این آثار، مجموعة داستانهای کوتاه وی با عنوان قصص مصریة است که در آن بسیاری از مسائل زنان در مصر در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم به تصویر کشیده شده است. تحلیلهای انجامشده در این مجموعه نشان میدهد فرهنگ مردسالاری مهمترین گفتمانی است که هیکل آن را نقد کرده و در سه حوزة فردی، خانوادگی و اجتماعی قابل بررسی است.
فرزانه نجفی؛ علی اصغر شیرازی
چکیده
جستار پیش رو به بررسی آثار هنرمندان فعال زن در حیطة «هنر اجرا» و «هنر محیطی» پرداخته است. مندیتا، وندرمولن و گودرزی، هنرمندان انتخابشده در این پژوهش، بدن زنانة خود را بهعنوان مدیوم اصلی برای خلق آثار هنریشان در طبیعت بهکار گرفتهاند. هدف کلی این پژوهش بررسی عوامل تأثیرگذار بر ایجاد شباهتها و تفاوتها در نحوة ارائه ...
بیشتر
جستار پیش رو به بررسی آثار هنرمندان فعال زن در حیطة «هنر اجرا» و «هنر محیطی» پرداخته است. مندیتا، وندرمولن و گودرزی، هنرمندان انتخابشده در این پژوهش، بدن زنانة خود را بهعنوان مدیوم اصلی برای خلق آثار هنریشان در طبیعت بهکار گرفتهاند. هدف کلی این پژوهش بررسی عوامل تأثیرگذار بر ایجاد شباهتها و تفاوتها در نحوة ارائه و استفاده از بدن زن در چیدمانها یا اجراهایی است که هنرمندان هنر محیطی، در قیاس با حضور یا نقش بدن در هنر اجرا، در آثارشان استفاده کردهاند. پژوهش حاضر سؤالات دربرگیرندة دو سؤال است: در نحوة ارائة عصر بدن در طبیعت چه شباهتها و تفاوتهایی بین آثار هنرمندان مورد پژوهش وجود دارد؟ همچنین، نحوة ارائه و استفاده از عنصر بدن در آثار هنرمندان مورد پژوهش چگونه است؟ روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی و شیوة جمعآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای و میدانی صورت گرفته است. در راستای اهداف پژوهش، مصاحبه و پرسشنامههایی نیز انجام شده است. شیوة تجزیه و تحلیل مطالب به صورت کیفی و تحلیل محتوا انجام شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد بدن در آثار هر سه هنرمند بهعنوان یک ابژه و مدیوم اصلی به کار گرفته شده است، اما تفاوتهای فرهنگی، جغرافیایی، خصوصاً باورهای مذهبی آنها، توانسته تأثیر مهمی در نحوة ارائة متفاوت و سمبلیک هنرمندان از بدنشان در ارائة آثار هنریشان داشته باشد.
هنر
ساره طهماسبی زاده؛ محمدابراهیم زارعی
چکیده
از اوایل دورة قاجار، سیاحان بسیاری توانستند اطلاعات کمنظیری دربارة زنان ارائه دهند. زیبایی زنان ایرانی از نکاتی است که نظر سیاحان اروپایی را به خود جلب کرده است. بازتاب این زیبایی را در نقاشیهای این دوره بهوفور میبینیم. اما نکتهای که جلب توجه میکند تفاوت فاحش عکسهای بازماندة زنان دورة قاجار با سفرنامهها و نقاشیهای ...
بیشتر
از اوایل دورة قاجار، سیاحان بسیاری توانستند اطلاعات کمنظیری دربارة زنان ارائه دهند. زیبایی زنان ایرانی از نکاتی است که نظر سیاحان اروپایی را به خود جلب کرده است. بازتاب این زیبایی را در نقاشیهای این دوره بهوفور میبینیم. اما نکتهای که جلب توجه میکند تفاوت فاحش عکسهای بازماندة زنان دورة قاجار با سفرنامهها و نقاشیهای این دوره است. آنچه در این پژوهش مطالعه شده، بررسی صحت سیمای زنان دورة قاجار براساس مدارک تصویری زنان در نگارگری و عکاسی و تطبیق آنها با نگاشتههای سفرنامههاست. گردآوری مطالب در این پژوهش کتابخانهای است و به طریقة تاریخیـ تحلیلی نگاشته شده است. بر این اساس، پرسشهای این مقاله بدین ترتیب است: سیمای ظاهری زنان در نقاشیهای دورة قاجاریه تا چه میزان با سایر مدارک تصویرنگاری از قبیل عکاسی و نوشتههای سیاحان همخوانی دارد؟ و در صورت تفاوت در سیمای ظاهری زنانی که در مدارک یاد شده، چه عامل یا عواملی سبب این موضوع شده است؟ نتیجة بررسیها نشان میدهد که ما شاهد نوعی تفاوت در میان عکسهای برجایمانده با نقاشیهای این دوره هستیم. در دورة قاجار، هنرمند نقاش در ترسیم چهرة زن به آرمانگرایی و عدم شبیهسازی گرایش داشت. میتوان گفت زن در تصویرنگاریهای این دوره، اعم از عکس یا نقاشی، ابزاری در جهت بیان شکوه قدرت و سلطنت است.
اکرم ارجح؛ شهرام پازوکی؛ طاهره حاج ابراهیمی
چکیده
چکیدهسدههای چهارم تا هشتم هجری دورانی که تصوف و مراکز وابسته به آن در تمام سرزمینهای جهان اسلام گسترش یافته بود، بستر مناسبی برای رشد و کنشگری زنان در این زمینه فراهم آمد. در این دوران، تجربۀ زیستۀ زنان در طریق سیر و سلوک عرفانی، نقش کلیشهای آنان را که تنها در قالب مادر، همسر، فرزندآور و موجودی وابسته به مرد، بازنمایی شده ...
بیشتر
چکیدهسدههای چهارم تا هشتم هجری دورانی که تصوف و مراکز وابسته به آن در تمام سرزمینهای جهان اسلام گسترش یافته بود، بستر مناسبی برای رشد و کنشگری زنان در این زمینه فراهم آمد. در این دوران، تجربۀ زیستۀ زنان در طریق سیر و سلوک عرفانی، نقش کلیشهای آنان را که تنها در قالب مادر، همسر، فرزندآور و موجودی وابسته به مرد، بازنمایی شده بود؛ دگرگون ساخت. در این سدهها، زنان صوفی مجلس درس داشتند و سالک میپروردند، و برخلاف انتظار خانقاهداری میکردند و برداشت مردانه پنداشتن این طریق را به چالش میکشیدند. تمرکزاصلی این مقاله بر شناخت مکانهای عبادت و زهد ورزی و خانقاهها و کانونهای زنانِ اهل تصوف، به روش توصیفی-تحلیلی، است. براساس دادههای موجود زنان پیش از شکلگیری خانقاهها، بیشتر در خانهها سیر و سلوک میکردند و در دورۀ شکلگیری طریقتها، در مجالس و برخی خانقاههای اهل تصوف، آموزش میدیدند و از سدۀ پنجم به بعد شهرهای مکّه و قدس به سبب فضای زیارتی و مجاور شدن زائران و صوفیان، کانونِ گونهای خانقاه زنان بود که جنبۀ نگهداری و دستگیری از زنان نیازمند را نیز داشت. به نظر میرسد این خانقاهها زمینه ساز کانونهای دیگری به نام رباط در شرق سرزمینهای اسلامی مانند دمشق، قاهره و حلب و حتی آناتولی بوده باشد. در طریقتهایِ تسامحمدار ـ مانند مولویه و بکتاشیه ـ نیز زنان افزون بر حضور در مجالس آموزشیِ اهلِ تصوف، خانقاهداری میکردند. به این ترتیب زنان با مدیریت خانقاهها و آموزش تعالیم صوفیانه و عرفانی به مرتبهای از استقلال و رهبری جمعی و مرشدیت دست یافتند.
معصومه میرزاخانی؛ باقر ساروخانی؛ حسن خجسته باقرزاده
چکیده
تبلیغات یکی از عناصر جداییناپذیر زندگی انسان امروزی است. در این میان، رسانه بهمنزلة ابزاری برای معرفی محصولات از اهمیت ویژه برخوردار است. هدف اصلی این مقاله بررسی جایگاه بدن در گفتمان رسانه (تبلیغات بازرگانی شبکة جِم) است. بدین منظور، با استفاده از دیدگاه فیسک و بارت در سه سطح واقعیت، بازنمایی و ایدئولوژی، آگهیهای بازرگانی تحلیل ...
بیشتر
تبلیغات یکی از عناصر جداییناپذیر زندگی انسان امروزی است. در این میان، رسانه بهمنزلة ابزاری برای معرفی محصولات از اهمیت ویژه برخوردار است. هدف اصلی این مقاله بررسی جایگاه بدن در گفتمان رسانه (تبلیغات بازرگانی شبکة جِم) است. بدین منظور، با استفاده از دیدگاه فیسک و بارت در سه سطح واقعیت، بازنمایی و ایدئولوژی، آگهیهای بازرگانی تحلیل و ارزیابی شده است. تحقیق حاضر با رویکردی کیفی صورت گرفته و جامعة هدف آن آگهیهای پخششده از شبکة جِم تیوی در سال 1396ـ1397 بوده است که به روش نمونهگیری هدفمند و غیرتصادفی جهت تحلیل نشانهشناختی انتخاب شدند. پس از جمعآوری تبلیغات، 33 پیام بازرگانی مورد مطالعة عمیق قرار گرفت. مبنای نظری بحث، آرای برخی از صاحبنظران جامعهشناسی بدن است. نتایج نشان میدهد دو گفتمان «جنسی» و «جنسیتی» در حوزة بدن زن در تبلیغات وجود دارد. البته «گفتمان جنسی» در تبلیغات شبکة جِم غالب است و بدن، خصوصاً بدن زن، بهعنوان تنها موجودی که جنسیت و سکسوالیته دارد بهمنزلة ابزاری در خدمت سرمایهداری درآمده است.
زهرا پیشگاهی فرد؛ مریم امیدی آوج
دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1388
چکیده
هویت دارای ابعاد مختلفی است و مهم ترین بعد آن ?هویت فردی و اجتماعی است. جهت نقش پذیری و رسیدن به حقوق واقعی در اجتماع شناخت این هویت ها ضرورت دارد. یکی از مهم ترین مسائل در ارتباط با هویت?بحث هویت یابی دختران و زنان جوان است که این موضوع در بین دختران و زنان جوان ایرانی در مسیری حرکت کرده که بین تصور آنان و جامعه از خود فاصله وجود دارد. ...
بیشتر
هویت دارای ابعاد مختلفی است و مهم ترین بعد آن ?هویت فردی و اجتماعی است. جهت نقش پذیری و رسیدن به حقوق واقعی در اجتماع شناخت این هویت ها ضرورت دارد. یکی از مهم ترین مسائل در ارتباط با هویت?بحث هویت یابی دختران و زنان جوان است که این موضوع در بین دختران و زنان جوان ایرانی در مسیری حرکت کرده که بین تصور آنان و جامعه از خود فاصله وجود دارد. بنابراین مسئله ای که اکنون با آن مواجهند مربوط به هویت آنان می باشد هویتی که به دلیل آموزش های به دور از واقعیت های اجتماعی دچار بحران شده است و زمینه خلاقیت و سازندگی را از آن ها سلب نموده است. این نوشتار بر اساس مطالعات کتابخانه ای در پی بررسی این سوال است که :
- دختران جوان ایرانی چه هویتی دارند وچه عواملی مانع شکل گیری هویت ایرانی – اسلامی در آنان می باشد؟
نائل شدن به هویت موفق در کشورهای در حال توسعه?کاری بس دشوار است زیرا معیارهای سنتی و مدرن درتعارض هم قرار دارند و جهت از بین بردن این تعارض و هویت یابی صحیح دختران جوان برای ایفای نقش در تمدن سازی?نقش خانواده?بهره بردن از دیدگاه های اسلامی و تجدیدنظر در سیاست های هویتی از سوی برنامه ریزان ذیربط ضروری به نظر می رسد.
مرجان صلواتی
دوره 1، شماره 2 ، بهمن 1388
چکیده
چنته یا آینه دان یکی از دستبافت های عشایر قشقایی فارس است که صرفاً توسط زنان بافته شده و از آن به عنوان کیسه یا خورجینی جهت حمل وسایل شخصی نظیر پول، توشه ی راه، فشنگ و... استفاده می شود. دختران و زنان عشایر از همان کودکی بافت چنته را فرا گرفته و هنگام رسیدن به سن ازدواج برای خانواده های خود چنته های مرغوب می بافند. در جامعه ی عشایری که زنان ...
بیشتر
چنته یا آینه دان یکی از دستبافت های عشایر قشقایی فارس است که صرفاً توسط زنان بافته شده و از آن به عنوان کیسه یا خورجینی جهت حمل وسایل شخصی نظیر پول، توشه ی راه، فشنگ و... استفاده می شود. دختران و زنان عشایر از همان کودکی بافت چنته را فرا گرفته و هنگام رسیدن به سن ازدواج برای خانواده های خود چنته های مرغوب می بافند. در جامعه ی عشایری که زنان در مقام منزلتی پائین تر از مردان قرار گرفته و اصولاً هویت و شخصیت آنان به عنوان موجودی مستقل در نظر گرفته نمی شود، آنان فضایی مناسب جهت ابراز عواطف و احساسات خود ندارند. همین امر موجب گردیده که زنان قشقایی از چنته بافی به عنوان ابزاری جهت تجسم بخشیدن به آرزوها و رویاهای شاد و یا اندوهناک خود بهره جویند. می توان گفت چنته دریچه ای به سوی خلوت و تنهایی معصوم و بی آلایش زنان قشقایی است. این زنان در بیان احساسات درونی خود از نقش مایه های باستانی و زمانی از نقوش موجود در محیط زندگی خود یعنی طبیعت الهام گرفته و عشق و علاقه یا نگرانی و کینه خود را نسبت به کسانی که در کنار آن ها زندگی می کنند ابراز می دارند. لذا در این نوشتار با هدف کشف دنیای پر رمز و راز زنان قشقایی فارس در قالب چنته بافی، ابتدا به ارائه تاریخچه اجتماعی و فرهنگی ایل قشقایی پرداخته و سپس به اختصار جایگاه و موقعیت زن در این ایل مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. پس از معرفی چنته بافی و ویژگی های فنی بافت آن، تجسم و تخیل زن قشقایی به هنگام بافت چنته، دست مایه ی این پژوهش خواهد بود. روش مطالعه در این نوشتار، تاریخی و شیوه ی جمع آوری اطلاعات روش اسنادی براساس مطالعه کتابخانه ای بوده است و در بخش معرفی نمادها و مفاهیم آنان در نزد زنان قشقایی، اطلاعات کاملاً به صورت میدانی جمع آوری شده اند.
زهرا پیشگاهی فرد؛ امیر قدسی
دوره 2، شماره 3 ، تیر 1389
چکیده
فمینیست ها بر این باورند که تاکنون جهان را «مردان» تعریف کرده اند و «زنان»، در این تعریف مردانه نادیده انگاشته شده اند، از این رو، هسته های اصلی تمامی نظریه های فمینیستی، برابری زن و مرد در همه ی زمینه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است. سال ها طول کشید تا نظریه های فمینیستی وارد عرصه ی جامعه شناسی شود و امروزه این نظریه ها در حوزه های ...
بیشتر
فمینیست ها بر این باورند که تاکنون جهان را «مردان» تعریف کرده اند و «زنان»، در این تعریف مردانه نادیده انگاشته شده اند، از این رو، هسته های اصلی تمامی نظریه های فمینیستی، برابری زن و مرد در همه ی زمینه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است. سال ها طول کشید تا نظریه های فمینیستی وارد عرصه ی جامعه شناسی شود و امروزه این نظریه ها در حوزه های علوم اجتماعی، مطالعات فرهنگی و جامعه شناسی حضوری برجسته و پررنگ دارد، چنان که اکنون در دانشگاه های مختلف جهان، رشته های مختلف «مطالعات زنان» شکل گرفته و فعالان این جنبش سعی دارند زندگی و روابط اجتماعی مربوط به زنان را از منظر جامعه ی زنان ترسیم کنند. شکل هدایت جامعه از دوران گذار از سنت به مدرنیته و نوع مواجهه با امواج تجددخواهانه، نحوه ی تعامل هویت ایرانی با شریعت اسلامی و چالش های مرتبط با جامعه ی زنان ایران در تناظر با نظریه های فمینیستی که ریشه در تاریخ و فرهنگ این سرزمین داشته مورد دقت این نوشتار است. فرضیه ی تحقیق بر این پایه استوار است که میان جایگاه حقیقی زنان در فرهنگ ملی و دینی و مطالبات واقعی این جامعه تعارضی وجود نداشته و بروز زمینه های احساس تبعیض، متأثر از درک نادرست از مبانی و اصول دینی و تبیین جانب دارانه آن از نگاه مردسالارانه بوده است. روش تحقیق مقاله نیز مبتنی بر روش کتابخانه ای، تحلیل یافته ها و کشف دلالت های نظریه های فمینیستی درجامعه می باشد.
عزت ملاابراهیمی
دوره 2، شماره 4 ، تیر 1389
چکیده
: اگر به بررسی شعر معاصر فلسطین خلال یک قرن گذشته بپردازیم، خواهیم دید که مفهوم ملیت و وطن بر دیگر مضامین شعری آن غلبه کرده است. شاید بدان سبب باشد که سرزمین فلسطین در طی این دوران پیوسته آبستن حوادث متعدد بود و همین اسباب و عوامل سبب شد تا حس وطن پرستی و دفاع از ملیت و کیان عربی پیوسته در میان شاعران فلسطینی جلوه گر باشد. از صدور اعلامیه ...
بیشتر
: اگر به بررسی شعر معاصر فلسطین خلال یک قرن گذشته بپردازیم، خواهیم دید که مفهوم ملیت و وطن بر دیگر مضامین شعری آن غلبه کرده است. شاید بدان سبب باشد که سرزمین فلسطین در طی این دوران پیوسته آبستن حوادث متعدد بود و همین اسباب و عوامل سبب شد تا حس وطن پرستی و دفاع از ملیت و کیان عربی پیوسته در میان شاعران فلسطینی جلوه گر باشد. از صدور اعلامیه بالفور، تلاش برای عملی کردن مفاد آن، مهاجرت گسترده و برنامه ریزی شده ی یهود به فلسطین، حمایت همه جانبه برای تجهیز و تسلیح آنان گرفته تا سرکوبی فلسطینیان، اهانت به مقدسات مذهبی آنان و قیام های سراسری چون 1936 تا 1939، جنگ های 1948، 1967 میلادی همه ی این عوامل در شعله ور ساختن روحیه ی وطن پرستی در میان فلسطینیان نقش به سزایی داشت. طبیعی است که شعر معاصر فلسطین به ویژه شعر فدوی طوقان نیز هم گام با آمال و آرزوهای ملی، در راستای ایفای رسالت سازنده خود به ترویج روحیه ی وطن پرستی بپردازد.
محمدعلی ایازی؛ محمد ناصحی
دوره 2، دوره 2،شماره 1 ، دی 1389
چکیده
ساختار نظام خانواده بر اساس روابط اعضاء و حقوق و تکالیف متقابل آن ها شکل گرفته و استوار میشود. تمایز نقشهای پدری، مادری و فرزندی و نیز زن و شوهری تمایز حقوق و تکالیف را به دنبال میآورد. بدین ترتیب حقوق و وظایف نقشها متقابل امّا متفاوت است. علی رغم تقابل دوسویه حق و تکلیف در روابط اعضاء خانواده، عوامل و شاخصهای ویژهای زمینه ...
بیشتر
ساختار نظام خانواده بر اساس روابط اعضاء و حقوق و تکالیف متقابل آن ها شکل گرفته و استوار میشود. تمایز نقشهای پدری، مادری و فرزندی و نیز زن و شوهری تمایز حقوق و تکالیف را به دنبال میآورد. بدین ترتیب حقوق و وظایف نقشها متقابل امّا متفاوت است. علی رغم تقابل دوسویه حق و تکلیف در روابط اعضاء خانواده، عوامل و شاخصهای ویژهای زمینه ی بروز قدرت را برای یک نقش و توزیع قدرت در ساختار خانواده اسلامی فراهم میکند. تبیین ساخت قدرت در روابط اعضاء خانواده، بر اساس ترکیبی از دو شاخص تواناییهای ذاتی و طبیعی و شاخص اقتصادی (انفاق) صورت میگیرد. مرد در نقش شوهر دارای جایگاه و قدرت نسبی برتر در خانواده اسلامی است، امّا از قدرت مطلق برخوردار نیست، قدرت او در خانواده به معنای اطلاق نفوذ امر او نمیباشد، بلکه تنها در دایره ی «عدل» و «معروف» و در گستره محدود حقوق شوهر نافذ و مشروع است. بر این اساس خانواده اسلامی دارای نظام «شوهرمحور» با گرایش «دوسویه» است. قدرت شوهر، در حق تصمیمگیری در مصالح کلی خانواده و شوؤن زوجیت از جمله در مورد مسکن، یا چگونگی بهرهمندی جنسی یا توابع حق استمتاع شوهر معنا میشود. بدین ترتیب که خروج زن از منزل در صورت منافات با حق جنسی شوهر کنترل میشود. هم چنین قدرت زن، در صورت برآورده نشدن حقوق مالی او مانند مهر، نفقه و مسکن مناسب، یا حقوق غیرمالی مانند معاشرت بالمعروف، برخورد محترمانه و همراه با عدالت و احسان شوهر معنا میشود و بروز مییابد.
فرهنگی
شهلا باقری؛ شیما سادات حسینی
چکیده
روند روبه افزایش مشارکت زنان در آموزش عالی بهعنوان عضو هیئتعلمی و پذیرفتن نقشهای اجتماعی هرچند از پیشرفت در عرصۀ علمی و اجتماعی نشان دارد، تعدد نقشهای اجتماعی و خانوادگی در این حیطه چالشهای جدیدی را بهوجود آورده است. این مطالعه به درک پدیدارشناسانه از وضعیت زنان عضو هیئتعلمی در جایگاه ایفای نقشهای شغلی و خانوادگی آنان ...
بیشتر
روند روبه افزایش مشارکت زنان در آموزش عالی بهعنوان عضو هیئتعلمی و پذیرفتن نقشهای اجتماعی هرچند از پیشرفت در عرصۀ علمی و اجتماعی نشان دارد، تعدد نقشهای اجتماعی و خانوادگی در این حیطه چالشهای جدیدی را بهوجود آورده است. این مطالعه به درک پدیدارشناسانه از وضعیت زنان عضو هیئتعلمی در جایگاه ایفای نقشهای شغلی و خانوادگی آنان پرداخته است. پژوهش حاضر با رویکرد پدیدارشناختی از نوع تحقیق کیفی است. روش گردآوری دادهها از طریق مصاحبۀ مسئلهمحور انجام شد. مشارکتکنندگان 13 نفر از استادان خانم عضو هیئتعلمی دانشگاههای تهراناند که براساس نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند. در تحلیل نتایج از تحلیل مضمون و روش کولایزی استفاده شده است. یافتههای تحقیق در چهار مضمون اصلی «نقش خانگی و ایفای نقش در خانواده»، «نقش شغلی و ایفای نقش در دانشگاه»، «توأمانی ایفای نقشهای شغلی و خانوادگی« و «مواجهه با حل مسائل و مشکلات توأمانی ایفای نقشهای دوگانه» طبقهبندی شد. از درک معنایی مقولهها اینگونه استنتاج شد که استادان هیئتعلمی زن با چالشهایی درخصوص تعدد نقشهای شغلی و خانوادگی مواجهاند که در صورت اتخاذ تدابیر و راهبردهای مناسب از سوی فرد، خانواده یا سازمان مربوطه بهراحتی میتوانند بین نقشها و مسئولیتهای خود تعادل ایجاد کنند.