جامعه شناسی
تحلیل مفهوم جنسیت در نمایش‌نامه «خشکسالی و دروغ» با استفاده از رویکرد تاریخی-گفتمانی روث وداک

حلیمه عنایت؛ مرضیه عسکری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 آبان 1403

https://doi.org/10.22059/jwica.2024.363784.1952

چکیده
  چکیدهآثار هنری، بخشی اساسی از فرهنگ یک جامعه و منعکس‌کنندۀ وضعیت فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آن جامعه هستند. پژوهش پیش‌رو به تحلیل گفتمان انتقادی نمایشنامۀ خشکسالی و دروغ نوشتۀ محمد یعقوبی می‌پردازد تا مطالعه کند که مفهوم جنسیت در این متن زبانی در قالب چه گفتمان‌هایی تولید یا بازتولید می‌شود. یعقوبی از نمایشنامه‌نویسانی ...  بیشتر

جامعه شناسی
زنان و مصرف موسیقی رپ ناسزاگو (پژوهشی کیفی دربارۀ دلالت های معنایی دختران شهر تهران)

فاطمه یمینی؛ طلیعه خادمیان؛ حسین دهقان

دوره 16، شماره 2 ، مرداد 1403، ، صفحه 173-159

https://doi.org/10.22059/jwica.2023.361010.1929

چکیده
  ناسزاگویی به‌عنوان بارزترین ویژگی موسیقی عامه‌پسند رپ، شاخص‌های زبانی اجتماعی را در ادبیات افراد جامعه تغییر می‌دهد. هدف این پژوهش کشف و بررسی دلالت‌های ذهنی و معنایی دختران هوادار تتلو از گوش‌دادن به آهنگ‌های ناسزاگوی اوست که با روش کیفی و تکنیک نظریۀ زمینه‌ای و استفاده از مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساخت‌یافته با 25 نفر از طرفداران ...  بیشتر

جامعه شناسی
در جست وجوی زبان زنانه: مطالعۀ آثار هنرمندان زن ایرانی با الهام از تجربه های دوختن و بافتن

معصومه تقی زادگان

دوره 16، شماره 2 ، مرداد 1403، ، صفحه 221-244

https://doi.org/10.22059/jwica.2023.360345.1923

چکیده
  در بسیاری فرهنگ‌ها، بافندگی و نساجی به‌عنوان پیشه و صنعت، اغلب کار مردان و در قلمرو خانه، اغلب کار زنان بوده است. تمایز میان محل کار و خانه در دوران مدرن موجب تمایز میان دوزندگی حرفه‌ای مردان و بافتنی‌ها و سوزن‌دوزی‌های تفننی زنان شد. از نظر منتقدان فرهنگی، بافتنی‌ها و سوزن‌دوزی‌های زنان فقط نشانگر ذوق زنانه یا عشق به خانه نبود، ...  بیشتر

جامعه شناسی
تحلیل گفتمان کیفی سوژگی زن ایرانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام

حیران پورنجف؛ منصور حقیقتیان؛ اسماعیل جهانبخش

دوره 15، شماره 2 ، مرداد 1402، ، صفحه 229-258

https://doi.org/10.22059/jwica.2022.347661.1826

چکیده
  در دنیای امروز رشد شگفت‌انگیز و خارج از حد تصور رسانه‌ها، آن‌ها را به ابزاری قدرتمند تبدیل ساخته است که نه‌تنها وظیفه‌ی اطلاع‌رسانی نهفته در ماهیت خود را به خوبی انجام می‌دهند؛ بلکه پا را فراتر نهاده و به همه زوایای زندگی انسان وارد شده و تحت تأثیر خود قرار داده‌اند. گوناگونی نقش‌های اجتماعی زنان و مردان،بازگوکننده این واقعیت ...  بیشتر

جامعه شناسی
تبیینِ اجتماعیِ واژگونیِ جنسیت در سینمای مسعود کیمیایی

فارس باقری

دوره 15، شماره 2 ، مرداد 1402، ، صفحه 283-299

https://doi.org/10.22059/jwica.2022.348539.1835

چکیده
  سینمای مسعود کیمیایی به دلیل رویکردِ قهرمان‌پرورِ مردانۀ آن، زنان را به مثابۀ جنسیتی واژگون به تصویر کشیده است. این مقاله بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که چرا شخصیت‌ زنان در آثار کیمیایی خالی از هرگونه وجه زنانه، و برعکس، دارای وجهی مردانه و ثانویه هستند. در چند دهۀ اخیر، مقوله جنسیت در مرکزیت مطالعات جنسیتی در جامعه، فرهنگ و هنر ...  بیشتر

جامعه شناسی
زنان و مصرف موسیقی؛ پژوهشی کیفی درباره ذائقه موسیقایی زنان

شیوا پروائی

دوره 15، شماره 1 ، اردیبهشت 1402، ، صفحه 1-27

https://doi.org/10.22059/jwica.2022.346129.1814

چکیده
  مصرف موسیقی در تجربۀ زندگی روزمره زنان که یکی از مخاطبان فعال هستند، نقش برجسته‌ای دارد. در این پژوهش به این پرسش که ذائقۀ موسیقایی زنان چگونه شکل می‌گیرد، با روش پژوهش کیفی و مطالعۀ تجربۀ موسیقایی زنان پاسخ داده شده است. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با 28 نفر از زنان با تحصیلات، موقعیت اجتماعی و گروه‌های سنی ...  بیشتر

جامعه شناسی
بازنمایی مردانگی و زنانگی در تلویزیون ایران مطالعۀ برنامه‌های ویژۀ خردسالان در شبکۀ دوم سیما

مرضیه قویدل دارستانی؛ محمدمهدی رحمتی؛ حسن چاوشیان

دوره 11، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 89-108

https://doi.org/10.22059/jwica.2019.258572.1078

چکیده
  کودکان یکی از مخاطبان مهم رسانه هستند. پژوهش حاضر با استفاده از نظریة فمنیستی تاچمن و کانل و روش تحلیل ‏محتوای کمی به بررسی برنامه‏های خردسال شبکة دوم سیمای ایران پرداخته است. هدف این تحقیق مطالعة چگونگی بازنمایی زنانگی و مردانگی شخصیت‏های برنامه‏های خردسال این شبکه است. به ‏این منظور، 23 قسمت از برنامه‏های خردسال این شبکه ...  بیشتر

جامعه شناسی
چرخش مضمونی در تبیین روابط زن و مرد در خانواده: ظهور جامعه‏ شناسی صمیمیت

عباس لطفی زاده؛ محمدجواد زاهدی؛ فاطمه گلابی

دوره 11، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 109-131

https://doi.org/10.22059/jwica.2019.240757.941

چکیده
  مطالعات علمی اولیه دربارة زنان و مردان در خانواده عموماً به مطالعة ساختار و کارکرد خانواده به‏مثابة نهادی اجتماعی و نقش‏های جنسیتی زنان و مردان در آن نهاد می‏پرداختند، اما در دهه‏های اخیر، جامعه‏شناسی خانواده دستخوش نوعی تحول مضمونی شده است: تغییر تمرکز از نهاد خانواده به روابط صمیمی زنان و مردان. این تحول فکری از دگرگونی‏های ...  بیشتر

جامعه شناسی
جهانی‌شدن فرهنگ و سبک زندگی با رضایت جنسی زنان متأهل شهر زنجان

منصور حقیقتیان؛ فاطمه بیات

دوره 10، شماره 4 ، دی 1397، ، صفحه 451-471

https://doi.org/10.22059/jwica.2019.268601.1151

چکیده
  پژوهش حاضر به بررسی نقش جهانی‏شدن فرهنگ و سبک زندگی بر رضایت جنسی زنان متأهل توجه دارد. جهانی‏شدن در چند دهة اخیر تغییرات عمیقی در عناصر فرهنگی، سبک زندگی، ایده‏ها، آرمان‏ها و افکار افراد ایجاد کرده است که نیازمند بررسی و تفحص است. با این هدف، مطالعة حاضر به روش پیمایش، با ابزار پرسش‌نامه بر‌مبنای نظریة اریک فروم، آدلر و گیدنز ...  بیشتر

جامعه شناسی
سبک‏ فرزندپروری و احساس تحقیرشدگی مطالعۀ زنان بالای 15 سال ساکن در مناطق ده‌گانۀ شهر تبریز

فاطمه گلابی؛ محمدباقر علیزاده اقدم؛ لیلا زارع‌زاده اردشیر

دوره 10، شماره 3 ، مهر 1397، ، صفحه 351-380

https://doi.org/10.22059/jwica.2018.257853.1070

چکیده
  هدف تحقیق حاضر، تحلیل و تبیین جامعه‏شناختی تحقیرشدگی بین زنان و ارتباط آن با سبک‎های مختلف فرزندپروری است. این تحقیق توصیفی و تحلیلی‌ـ کمی است که با روش پیمایش انجام شده است. جامعة آماری این پژوهش را کل زنان بالای 15 سال ساکن در شهر تبریز تشکیل می‏دهند. نمونه‌گیری از نوع خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای و حجم نمونه برابر با 400 نفر بوده است. ...  بیشتر

جامعه شناسی
از خودِ ناشکفته تا خودشکوفایی هنجاری هژمونیک، کاوشی بسترمند از فعالیت‌های هنری زنان طبقۀ متوسط شهر مشهد

سیدعلیرضا افشانی؛ علی روحانی؛ سعیده ابراهیمی نیا

دوره 10، شماره 2 ، تیر 1397، ، صفحه 153-175

https://doi.org/10.22059/jwica.2018.251181.1019

چکیده
  در این پژوهش سعی شده است فهم زنان از انجام‌دادن فعالیت‌های هنری و اجتماعی از طریق اکتشاف میان‌ ذهنیت آن‌ها به‌دست آید. برای این هدف، فعالیت‌های هنری و اجتماعی زنان طبقة متوسط و متوسط رو به بالای شهر مشهد مطالعه شد. با استفاده از رویکرد کیفی و روش نظریة زمینه‌ای و با استفاده از نمونه‌گیری نظری و هدفمند تعدادی از زنان شهر مشهد انتخاب ...  بیشتر

جامعه شناسی
فضای مجازی و بازتعریف نقش‌های جنسیتی؛ برساخت تعارضات زنانگی در فیس‌بوک کردی

نریمان محمدی؛ مسعود کیانپور؛ احسان آقابابایی

دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 47-73

https://doi.org/10.22059/jwica.2018.245921.975

چکیده
  رشد و گسترش استفاده از فیس‏بوک فضایی را برای کنشگری زنان کُرد فراهم کرده است که به صورت تاریخی مجال چندانی برای کنشگری نداشته‏اند. ما در این پژوهش به بررسی برساخت تعارض‌های زنانگی در فیس‏بوک کُردی پرداخته‏ایم. روش پژوهش مردم‏نگاری انتقادی مجازی است. داده‏های پژوهش طیف گسترده‏ای شامل مصاحبه‏های ساخت‏نیافته، تصاویر، ...  بیشتر

جامعه شناسی
تفاوت‏ های جنسیتی در ادغام اجتماعی فناوری‏ های جدید با اوقات فراغت نوجوانان: ترجیح یا تحمیل؟

سهیلا صادقی فسایی؛ ایمان عرفان منش

دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 115-132

https://doi.org/10.22059/jwica.2018.242698.958

چکیده
  بر‌اساس رویکرد «فناوری اجتماعی»، در شرایط کنونی فناوری‏های ارتباطی و اطلاعاتی با فعالیت‏های فراغتی نوجوانان ادغام شده و پیوند یافته‏اند. این فعالیت‏های فراغتی در چارچوب وسیع‏تری از اقتضائات بیرونی کنش و همچنین شرایطی قرار دارند که انتخاب کنشگر در آن رقم می‏خورد. این مقاله تلاش می‏کند ضمن ارائۀ سنخ‏بندی از انواع ...  بیشتر

جامعه شناسی
بازنمایی زن در سریال شهرزاد از منظر زبان‏ شناسی اجتماعی

مجید بیچرانلو؛ منصور شعبانی؛ بهزاد برکت

دوره 9، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 469-489

https://doi.org/10.22059/jwica.2017.241316.944

چکیده
  یکی از راه‏های مطالعۀ تغییرات زبانی جامعه، مطالعۀ محصولات فرهنگی جامعه از قبیل داستان‏ها، رمان‏ها، تولیدات موسیقیایی، فیلم‏ها و سریال‏هاست. از مقولات مورد توجه رسانه‏ها، که در بازنمایی‏ها جایگاه مهمی را به خود اختصاص داده است، مقولۀ جنسیت و به‏طور ویژه بازنمایی جنسیتی زنان است. بازنمایی زن در فرهنگ‏های مختلف متفاوت ...  بیشتر

جامعه شناسی
نقش شبکه‌های اجتماعی موبایلی در زندگی زنان (مطالعۀ موردی: شهر رشت)

فردین علیخواه؛ سمانه کوهستانی؛ طاهره واقعه‌دشتی

دوره 9، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 491-509

https://doi.org/10.22059/jwica.2017.237098.909

چکیده
  در سال‌های اخیر، گسترش ضریب نفوذ اینترنت در کشور و عضویت در شبکه‌های اجتماعی از طریق گوشی‌های تلفن همراه رشد چشمگیری داشته است. به‌رغم همه‌گیر شدن شبکه‌های اجتماعی، حضور زنان در این شبکه‌ها و تأثیرات این شبکه‌ها بر زندگی آنان از منظر جامعه‌شناختی اهمیت دارد. این مقاله ضمن مروری بر فضای مفهومی و برخی از نظریه‌های مرتبط با پیوند ...  بیشتر

جامعه شناسی
تجربیات زیستۀ دانشجویان تحصیلات تکمیلی دختر دانشگاه تبریز از ازدواج دیرهنگام (مطالعه ‏ای پدیدارشناختی)

علی ایمان زاده؛ صدیقه محمدزاده؛ سریه علیپور

دوره 9، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 541-560

https://doi.org/10.22059/jwica.2017.233986.877

چکیده
  با تغییر سبک زندگی افراد و عوامل مؤثر بر آن، گرایش به ازدواج‌نکردن یا تأخیر در آن یکی از مسائل اساسی جوامع امروزی است. این امر در دانشجویان تحصیلات تکمیلی با فراوانی بیشتری مشاهده می‏شود. هدف پژوهش حاضر بررسی تجربیات زیستة دانشجویان تحصیلات تکمیلی دختر دانشگاه تبریز از ازدواج دیرهنگام است. پژوهش حاضر به روش کیفی و پدیدارشناسی و ...  بیشتر

جامعه شناسی
بازنمایی زنانگی در سریال‏ های شبکۀ محلی ایلام

حسن پیری؛ یارمحمد قاسمی؛ صدیقه پیری

دوره 9، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 209-229

https://doi.org/10.22059/jwica.2017.230942.857

چکیده
  زنانگی، به‌مانند مردانگی، پدیده‏ای فرهنگی و تاریخی است که در جوامع مختلف به طرق گوناگون برساخت و معنا می‏شود. در پژوهش حاضر، «زنانگی» در سه مجموعه از سریال‏های شبکۀ محلی مرکز ایلام بررسی و تحلیل شده است. هدف اصلی تحقیق این است که مشخص شود سریال‏های شبکۀ محلی استان چه تصویری از زنانگی را نشان می‏دهند. برای این منظور، تلفیقی ...  بیشتر

جامعه شناسی
تجربة زیستۀ زنان از خشونت کلامی در خانواده (مطالعۀ موردی: زنان شهر کاشان)

مهران سهراب زاده؛ فاطمه منصوریان راوندی

دوره 9، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 245-264

https://doi.org/10.22059/jwica.2017.234644.883

چکیده
  اگرچه در دنیای جدید خشونت فیزیکی کمتر از گذشته به چشم می‌خورد، خشونت‌های کلامی به دلیل اینکه همواره در ساختار فرهنگی جامعه پنهان مانده است کمتر مشخص می‌شود و به دلایل فرهنگی در بسیاری از موارد به رسمیت شناخته نمی‌شود. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف مطالعة تجربة زیستة زنان از خشونت کلامی، 11 نفر از زنانی را که به مراکز مشاورة شهر کاشان ...  بیشتر

جامعه شناسی
آسیب‌شناسی مسئلۀ تعدد زوجات در حقوق و رویۀ قضایی ایران

مهدیه محمدتقی زاده؛ زهرا حمیدی سوها

دوره 9، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 265-289

https://doi.org/10.22059/jwica.2017.234502.881

چکیده
  پدیدة چندهمسری از مباحثی است که در قرن اخیر بسیار مورد توجه اندیشمندان اجتماعی قرار گرفته است. نکتة درخور تأمل در این تبیین‌ها، اتخاذ سرسختانة موضع دفاع یا مخالفت با چندهمسری است. از نظر برخی افراد، چندهمسری در زمان‌های گذشته رسم بوده است و اینک در بیشتر جوامع مرسوم نیست. از نظر گروه دیگر، تنها اصل تجویز آن در متون دینی، بر جواز انجام ...  بیشتر

جامعه شناسی
پدیدارشناسی همسرگزینی دختران جوان در شهر مشهد

احمدرضا اصغرپور ماسوله؛ مهدی کرمانی؛ زهرا برادران کاشانی

دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 49-71

https://doi.org/10.22059/jwica.2017.62765

چکیده
  در هر جامعه‏ای برای گزینش همسر، بنا‌بر شرایط و مقتضیات آن جامعه، معیار‏ها و هنجارهایی وجود دارد. به بیان دیگر، همسرگزینی امری اجتماعی و تا حد زیادی تحت‌تأثیر ارزش‏های غالب در جامعه است. بیشتر تحقیقات انجام‌شده در این حوزه از استراتژی‏های قیاسی و روش‏های کمّی برای بررسی این پدیده بهره برده‏اند؛ در‌صورتی‌که این پدیده ...  بیشتر

جامعه شناسی
جمهوری اسلامی ایران و مسئلۀ بدحجاب

محمدجواد جاوید؛ عصمت شاهمرادی

دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 139-164

https://doi.org/10.22059/jwica.2017.62769

چکیده
  حجاب و عفاف به یکی از دغدغه‌های مهم مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران در دهه‌های اخیر تبدیل شده است. لزوم حجاب اجباری اسلامی و همسو قلمداد کردن آن با عفاف و اخلاقی انسانی زمینة اصلی بقای این قانون از بدو تولد انقلاب اسلامی تاکنون بوده است. در دوره‌هایی ‌‌خاص، انتقاد و اعتراض به حجاب اوج و افول داشته است، اما این اعتراض‌ها هیچ‌گاه ...  بیشتر

جامعه شناسی
تحلیل گفتمان فیلم زندگی مشترک آقای محمودی و بانو با تمرکز بر داغ ننگ ناشی از تقابل سنت و مدرنیته

مهوش خادم الفقرایی؛ مسعود کیانپور

دوره 8، شماره 4 ، دی 1395، ، صفحه 443-452

https://doi.org/10.22059/jwica.2016.61788

چکیده
  روبه‌رو شدن جوامع با تغییرات همواره با مقاومت همراه بوده است. پیش‌رفتن به سوی دنیای مدرن نیز به‌منزلۀ تغییری بزرگ از این قاعده مستثنا نیست. برخی آداب جدید برآمده از دنیای مدرن، فارغ از ارزش‌گذاری‌های مثبت و منفی، به دلیل هم‌سو نبودن از سوی جامعه طرد شده و پیش‌داوری‌های متعددی پیرامون کسانی که از این آداب پیروی کنند شکل‌ می‌گیرد. ...  بیشتر

جامعه شناسی
بررسی رابطۀ عوامل روانی‌ـ اجتماعی اعتیاد به اینترنت (مطالعۀ موردی: دانشجویان دختر دانشگاه یزد)

مسعود حاجی زاده میمندی؛ سمیه وکیلی قاسم آباد؛ اکرم میرمنگره

دوره 8، شماره 4 ، دی 1395، ، صفحه 473-492

https://doi.org/10.22059/jwica.2016.61790

چکیده
  اعتیاد به اینترنت عبارت است از استفادۀ بیش از حد، نادرست و بیمارگونه از اینترنت. این مشکل ناشی از عوارض زندگی در دنیای مدرن است. صرف نظر از اینکه اعتیاد به اینترنت را بیماری یا آسیب روانی یا مشکل اجتماعی بدانیم، پدیده‏ای است مزمن، فراگیر و عودکننده که با صدمات جدی جسمانی، مالی، خانوادگی، اجتماعی و روانی همراه است. دانشجویان به اقتضای ...  بیشتر

جامعه شناسی
مطالعۀ بسترهای زمینه‌ساز تأخیر در ازدواج دختران با رویکرد پدیدارشناسی توصیفی

محمد عباس زاده؛ نرمین نیکدل

دوره 8، شماره 4 ، دی 1395، ، صفحه 493-516

https://doi.org/10.22059/jwica.2016.61791

چکیده
  روند رو به رشد تجرد در میان دختران در جامعۀ ایرانی پدیده‌ای نوظهور است که نقش بنیادینی در تحول مفهوم خانواده ایفا می‌کند، زیرا ازدواج، به‌منزلۀ واقعه‌ای اجتماعی، زیستی و فرهنگی، تأثیرات درخور توجهی را بر ساختار جمعیتی و به تبع آن ساخت‌یابی نهادهای متبوعه می‌گذارد. بر این اساس، پژوهش حاضر درصدد است تا به بررسی و کشف زمینه‌ها و ...  بیشتر

جامعه شناسی
مطالعۀ پدیدارشناسانۀ عشق ازدواجی در دوران آشنایی (تجربۀ زیستۀ کنش‌گران تازه‌‌ازدواج‌کردۀ شهر اصفهان از آشنایی تا لحظۀ عقد)

زهرا مختاری؛ مسعود کیانپور؛ احسان آقابابایی

دوره 8، شماره 4 ، دی 1395، ، صفحه 517-538

https://doi.org/10.22059/jwica.2016.61792

چکیده
  وجود عشق به‌منزلۀ مبنایی برای ازدواج و انتخاب همسر در جامعۀ کنونی ایران اهمیت یافته است. از همین‌رو، این پژوهش با اتخاذ رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی به توصیف چیستی و چگونگی تجربة زیستة عشق ازدواجی در دوران آشنایی تا لحظة عقد از منظر کنش‌گران تازه‌‌ازدواج‌کرده می‌پردازد. جامعۀ مطالعه‌شده شامل شهروندان متأهل شهر اصفهان است که ...  بیشتر